ΕΘΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΥΦΛΩΝ

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ – ΠΟΡΙΣΜΑ: Προσκόμματα στην εκπαιδευτική ένταξη μαθητριών και μαθητών με αναπηρία ή /και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες – Μέρος 2ο

Σεπ 26, 2022 | Διακηρύξεις - Εκθέσεις, ΕΟΤ

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ – ΠΟΡΙΣΜΑ: Προσκόμματα στην εκπαιδευτική ένταξη μαθητριών και μαθητών με αναπηρία ή /και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες – Μέρος 2ο

 

Δ. Ενέργειες του Συνηγόρου και στοιχεία από το Υ.ΠΑΙ.Θ.

 

Στο πλαίσιο της έρευνας, ο Συνήγορος ζήτησε έγγραφη ενημέρωση από την Γενική Γραμματεία Α/βάθμιας & Β/βάθμιας Εκπαίδευσης, την Διεύθυνση ΕΑΕ, την Διεύθυνση Διορισμών-Προσλήψεων Εκπ/κού Προσωπικού Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης και το Αυτοτελές Τμήμα Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΕΠ-ΕΒΠ) και, τέλος, έστειλε ερωτηματολόγια προς όλες τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ζητώντας αριθμητικά στοιχεία για τα εγκεκριμένα αιτήματα παράλληλης στήριξης και εξειδικευμένης υποστήριξης μαθητών/τριών από Σχολικό Νοσηλευτή ή ΕΒΠ, και την λειτουργία ΤΕ στις σχολικές μονάδες αρμοδιότητάς τους, κατά το σχολικό έτος 2021-22.

 

Ειδικότερα, η Αρχή προέβη σε γραπτή ή/και προφορική επικοινωνία με μεγάλο αριθμό Διευθύνσεων Εκπαίδευσης σε σχέση με τη μη υλοποίηση αιτημάτων παράλληλης στήριξης και στήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή ή ΕΒΠ και τη μη λειτουργία ΤΕ, στο πλαίσιο διερεύνησης συγκεκριμένων αναφορών. Από την επικοινωνία αυτή, μεταξύ άλλων, καταγράφηκε η ανησυχία των αρμοδίων υπηρεσιών για την διαφαινόμενη όξυνση του προβλήματος, ιδίως όσον αφορά στην έλλειψη σχολικών νοσηλευτών.

 

Στη συνέχεια, με το με αρ. πρωτ. 304672/63559/21-11-21 έγγραφο προς την Γενική Γραμματεία Α/βάθμιας & Β/βάθμιας Εκπαίδευσης, την Διεύθυνση ΕΑΕ, την Διεύθυνση Διορισμών-Προσλήψεων Εκπ/κού Προσωπικού Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης και το Αυτοτελές Τμήμα ΕΕΠ-ΕΒΠ, ζητήθηκαν στοιχεία για τα εγκεκριμένα αιτήματα παράλληλης στήριξης ή εξειδικευμένης υποστήριξης από ΕΒΠ ή Σχολικό Νοσηλευτή για το σχολικό έτος 2021-22, και ενημέρωση για τις απόψεις και τον σχεδιασμό του Υπουργείου επί του θέματος.

 

Το Αυτοτελές Τμήμα ΕΕΠ-ΕΒΠ, με το με αρ.πρωτ. 157071/Ε4/2-12-2021 έγγραφο, έστειλε στην Αρχή ενημέρωση για το νομοθετικό πλαίσιο, τα κενά και τις ενέργειές του για τη διενέργεια προσλήψεων αναπληρωτών μέχρι την ημερομηνία αποστολής της απάντησης. Σύμφωνα με αυτήν, ήδη από την α’ φάση προσλήψεων αναπληρωτών μελών ΕΕΠ-ΕΒΠ υποψηφίων από τον πίνακα του ΑΣΕΠ, σύμφωνα με την προβλεπόμενη στο άρθρο 63 του ν. 4589/2018 (ΦΕΚ 13 Α’) διαδικασία, παρατηρήθηκαν σοβαρές ελλείψεις σε υποψηφίους Σχολικούς Νοσηλευτές (ΠΕ25). Εξαιτίας των ελλείψεων αυτών, μετά τις δύο πρώτες φάσεις η υπηρεσία προέβη σταδιακά στη διενέργεια ειδικών προσκλήσεων για την κάλυψη των κενών, με την ενεργοποίηση των διατάξεων: α) της ειδικής πρόσκλησης του άρθρου 86 του ν. 4547/2018 (ΦΕΚ 102 Α΄) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, όπου μπορούν να κάνουν αίτηση για συγκεκριμένες σχολικές μονάδες όλοι οι εγγεγραμμένοι στον πίνακα του ΑΣΕΠ και β) της διάταξης του άρθρου 109 του ν. 4842/2021 (ΦΕΚ 190 Α΄) σύμφωνα με την οποία μπορούν στην ειδική πρόσκληση να υποβάλλουν αίτηση και να προσληφθούν στη θέση των ΠΕ25 και εκπαιδευτικοί κλάδου ΠΕ87.02-Νοσηλευτικής. Επίσης αναφέρεται ότι επρόκειτο να διενεργηθεί ειδική πρόσκληση βάσει αντίστοιχης διάταξης του άρθρου 110 του ν. 4842/2021 για τις ελλείψεις σε ΕΒΠ, σύμφωνα με την οποία μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για θέσεις ΕΒΠ και εκπαιδευτικοί κλάδου ΤΕ01.30-Βοηθοί Βρεφοκόμων-Παιδοκόμων, καθώς για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν ελλείψεις και υποψηφίων ΕΒΠ.

 

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση, και μετά την ενεργοποίηση της διαδικασίας των ειδικών προσκλήσεων εξακολούθησαν να υφίστανται σημαντικά κενά, κυρίως λόγω έλλειψης υποψηφίων ΠΕ25. Επίσης, στην απάντηση της υπηρεσίας αναφέρεται ότι «τα κενά για τα οποία δεν βρέθηκαν υποψήφιοι αποτελεί μέρος του συνόλου των κενών και είναι αυτά που δίνονται στη ροή προσλήψεων ύστερα από σχετική κατανομή της υπηρεσίας μας, καθώς για τα υπόλοιπα δηλωθέντα κενά δεν υφίστανται επαρκείς πιστώσεις για να διενεργηθούν προσλήψεις (είτε με γενική είτε με ειδική πρόσκληση). Ως εκ τούτου τα θέματα/προβλήματα με τα κενά ΕΒΠ και ΠΕ25 στην εξειδικευμένη υποστήριξη και στις ΣΜΕΑΕ είναι τα εξής: 1. Η έλλειψη υποψηφίων για τους ΠΕ25 -κυρίως και πολύ λιγότερο για τους ΕΒΠ- για τα κενά που δίνονται για κάλυψη και δεν βρίσκονται υποψήφιοι. 2. Οι περιορισμένες πιστώσεις για την κάλυψη των υπόλοιπων κενών που απομένουν. 3. Οι μακροχρόνιες άδειες (κυρίως κύησης και λοχείας) των προσληφθέντων αναπληρωτών που καθιστούν την πρόσληψή τους ουσιαστικά ανενεργή, παρόλο που οι αναπληρωτές εμφανίζονται ως απασχολούμενοι. Σε κάθε περίπτωση το εν λόγω θέμα άπτεται και των αρμοδιοτήτων της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ (καθώς η πλειονότητα των πιστώσεων είναι ΕΣΠΑ) η οποία δίνει σχετικές οδηγίες για την υπό προϋποθέσεις αναπλήρωση αυτών των προσληφθέντων, ώστε να δηλωθούν τα εν λόγω κενά από τις Δ/νσεις Εκπ/σης για να ακολουθηθεί η οριζόμενη διαδικασία».

 

Αντίστοιχη ενημέρωση είχε σταλεί από το Αυτοτελές Τμήμα ΕΕΠ-ΕΒΠ με το με αρ.πρωτ.65859/Ε4/7-06-21 έγγραφο, κατόπιν έγγραφων ερωτημάτων του Συνηγόρου σχετικά με την έλλειψη Σχολικών Νοσηλευτών κατά το σχολικό έτος 2020-21. Και για τα δύο έτη, το πρόβλημα αποδίδεται πρωτίστως στην αδυναμία εύρεσης και πρόσληψης αναπληρωτών ΠΕ25 για την κάλυψη των κενών, σε συνάρτηση με τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό εγκρίσεων και δευτερευόντως στην έλλειψη πιστώσεων.

 

Σύμφωνα με στοιχεία που εστάλησαν από την Διεύθυνση Διορισμών-Προσλήψεων Εκπαιδευτικού Προσωπικού Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης ως απάντηση στο προαναφερόμενο έγγραφο και σε προηγούμενο έγγραφο του Συνηγόρου (με αρ. πρωτ. 306452/8-11-21) με συναφή ερωτήματα, κατά τη διενέργεια των 3 πρώτων φάσεων προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικού προσωπικού για το σχολικό έτος 2021-22, δεν υπήρχαν πιστώσεις από άλλο φορέα χρηματοδότησης πλην του ΕΣΠΑ, και οι πιστώσεις της συγχρηματοδοτούμενης Πράξης του ΕΣΠΑ «Πρόγραμμα μέτρων εξατομικευμένης υποστήριξης μαθητών με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σχολικό έτος 2021-2022» είχαν σχεδόν εξαντληθεί μέχρι την γ’ φάση προσλήψεων (αρχές Νοεμβρίου). Στη συνέχεια, κατόπιν ενεργειών των αρμοδίων οικονομικών υπηρεσιών του Υπουργείου, εξασφαλίστηκαν 3.000 πιστώσεις από τον τακτικό προϋπολογισμό από την αρμόδια Επιτροπή της Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου 33/2006 των Υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών, περίπου οι μισές εκ των οποίων, σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση, διατέθηκαν για προσλήψεις στην ΕΑΕ (παράλληλη στήριξη, ΤΕ και ΣΜΕΑΕ). Ωστόσο, στην απάντηση της υπηρεσίας διευκρινίζεται ότι, και πάλι, «οι διαθέσιμες πιστώσεις δεν επαρκούν για την κάλυψη του συνόλου των καταγεγραμμένων λειτουργικών αναγκών (δεδομένου ότι, μεταξύ άλλων, εγκρίθηκαν και νέες αιτήσεις για παράλληλη στήριξη την προηγούμενη εβδομάδα από την αρμόδια Δ/νση Ειδικής Αγωγής και Εκπ/σης, σε εφαρμογή της παρ. β του άρθρου 6 του Ν.3699/08). Ως εκ τούτου οι Δ/νσεις Εκπ/σης θα κληθούν να ενεργοποιήσουν (εκ νέου) την περ. β’ της παρ.9 του άρθρου 5 της πρόσφατης αριθμ. 104627/ΓΔ5/07-08-2020 ΥΑ περί ιεράρχησης των σχετικών αναγκών και περί κατά προτεραιότητα κάλυψης των λειτουργικών κενών σε ΣΜΕΑΕ έναντι αυτών σε ΤΕ.»

 

Η Διεύθυνση ΕΑΕ, με το με αρ.πρωτ.151463/23-11-21 έγγραφο, έστειλε στον Συνήγορο αριθμητικά μόνο στοιχεία για τις εγκρίσεις εκπαιδευτικής υποστήριξης από εκπαιδευτικούς παράλληλης στήριξης-συνεκπαίδευσης για μαθητές/τριες της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης και τις αντίστοιχες εγκρίσεις αιτημάτων για στήριξη από ΕΒΠ και από Σχολικό Νοσηλευτή για το σχολικό έτος 2021-22. Η Αρχή έστειλε υπενθύμιση προς την Γενική Γραμματεία Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης ως προς το αίτημα ενημέρωσης για τις απόψεις και τον σχεδιασμό του ΥΠΑΙΘ σε σχέση με τα υπό εξέταση θέματα και νεότερο έγγραφο με αρ.πρωτ. 304672/32439/10-06-22 προς την Διεύθυνση ΕΑΕ, για τα οποία δεν ελήφθη απάντηση μέχρι τη σύνταξη του παρόντος.

 

Τέλος, ο Συνήγορος έστειλε ερωτηματολόγια προς όλες τις Διευθύνσεις Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης, ζητώντας αριθμητικά στοιχεία για τα εγκεκριμένα αιτήματα παράλληλης στήριξης, εξειδικευμένης υποστήριξης από ΕΒΠ και από Σχολικό Νοσηλευτή και για την λειτουργία Τμημάτων Ένταξης σε σχολικές μονάδες αρμοδιότητάς τους κατά το σχολικό έτος 2021-22. Από τα στοιχεία που εστάλησαν από τις Διευθύνσεις, προκύπτουν τα παρακάτω:

 

  1. Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

Απάντησαν 36 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και η Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Αιγαίου στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγονται οι αντίστοιχες Διευθύνσεις Δωδεκανήσου και Κυκλάδων25.

 

25 ΔΠΕ Α’ Αθήνας, Γ’ Αθήνας, Δ’ Αθήνας, Πειραιά, Ανατ. Αττικής, Δυτ. Αττικής, Κορινθίας, Αχαΐας, Αρκαδίας, Φωκίδας, Αργολίδας, Ημαθίας, Άρτας, Ιωαννίνων, Ανατ. Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Πιερίας, Τρικάλων, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας, Λάρισας, Καρδίτσας, Εύβοιας, Καβάλας, Ξάνθης, Έβρου, Κεφαλληνίας, Λευκάδας, Κέρκυρας, Ζακύνθου, Ηρακλείου, Ρεθύμνου, Λασιθίου, Σάμου, Λέσβου και Χίου.

 

  1. Παράλληλη στήριξη

 

Για συνολικό αριθμό 8.990 εγκεκριμένων αιτημάτων σε 38 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το σχολικό έτος 2021-22 πραγματοποιήθηκαν 5.634 προσλήψεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών. Από τα στοιχεία που έστειλαν οι Διευθύνσεις προκύπτουν τα ακόλουθα:

 

Προκύπτει ότι μόνο 39,89% των εγκεκριμένων αιτημάτων ικανοποιήθηκαν πλήρως, δηλ. με παροχή παράλληλης στήριξης πλήρους ωραρίου ή για το σύνολο των προτεινόμενων από το αρμόδιο ΚΕΔΑΣΥ ωρών ανά εβδομάδα.

 

Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν στα αιτήματα που ικανοποιήθηκαν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2021-22 και δεν προσδιορίζουν πόσα από αυτά ικανοποιήθηκαν από την έναρξη του και πόσα με καθυστέρηση, και ποια ήταν η διάρκεια της καθυστέρησης.

 

Προκύπτει ότι σε μεγάλο ποσοστό επί των εγκεκριμένων αιτημάτων (49,68%) παρασχέθηκε παράλληλη στήριξη σε μερική βάση και, δεν αποτυπώνεται ο χρόνος παροχής του μέτρου και οι τυχόν καθυστερήσεις.

 

Τέλος, σε ποσοστό 8,69% επί των εγκεκριμένων αιτημάτων, δεν κατέστη εφικτή η παροχή παράλληλης στήριξης.

 

  1. Τμήματα Ένταξης

 

Από τα Τμήματα Ένταξης στις σχολικές μονάδες αρμοδιότητας των 38 Διευθύνσεων που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο του Συνηγόρου, δεν λειτούργησε το 13,50% σχεδόν αποκλειστικά λόγω αδυναμίας στελέχωσής τους.

 

III.          ΕΒΠ

 

Για σύνολο 975 εγκεκριμένων αιτημάτων εξειδικευμένης υποστήριξης από ΕΒΠ στις παραπάνω Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, πραγματοποιήθηκαν 718 προσλήψεις.

 

Από τα στοιχεία που εστάλησαν προκύπτει ότι το 8,31% των αιτημάτων στήριξης από ΕΒΠ δεν ικανοποιήθηκε ενώ, όπως και παραπάνω, δεν αποτυπώνεται ο χρόνος πραγματοποίησης των προσλήψεων και οι καθυστερήσεις στην παροχή του μέτρου.

 

  1. Σχολικοί νοσηλευτές

 

Για σύνολο 1215 εγκεκριμένων αιτημάτων εξειδικευμένης υποστήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή, πραγματοποιήθηκαν 723 προσλήψεις αναπληρωτών.

 

Προκύπτει ότι έπειτα και από την προβλεπόμενη ομαδοποίηση των αιτημάτων στήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή, ποσοστό 18,27% αυτών δεν ικανοποιήθηκε.

 

Προκύπτει ότι στις ΣΜΕΑΕ αρμοδιότητας των παραπάνω Διευθύνσεων, σε σύνολο 102 καταγεγραμμένων λειτουργικών κενών Σχολικών Νοσηλευτών καλύφθηκαν 84, ήτοι ποσοστό 82,35%, συνεπώς τα κενά δεν καλύφθηκαν σε ποσοστό 17,65%

 

Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη του Συνηγόρου, 63 προσληφθέντες Σχολικοί Νοσηλευτές και 39 αναπληρωτές ΕΒΠ δεν ανέλαβαν υπηρεσία ή αποχώρησαν και σε πολλές περιπτώσεις δεν αντικαταστάθηκαν.

 

  1. Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Συγκεντρώθηκαν στοιχεία από 32 Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης26 και από την Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν.Αιγαίου στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγονται οι αντίστοιχες Διευθύνσεις Κυκλάδων και Δωδεκανήσου.

 

  1. Παράλληλη στήριξη

 

Σε σύνολο 1241 εγκεκριμένων αιτημάτων στις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που έστειλαν στοιχεία στον Συνήγορο πραγματοποιήθηκαν 638 προσλήψεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών. Περαιτέρω, από τα στοιχεία που εστάλησαν, προκύπτουν τα ακόλουθα:

 

26 ΔΔΕ Α’ Αθήνας, Δ’ Αθήνας, Ανατ. Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Χαλκιδικής, Σερρών, Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου, Καστοριάς, Φλώρινας, Κορινθίας, Ευρυτανίας, Αιτωλοακαρνανίας, Ημαθίας, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας, Καρδίτσας, Μαγνησίας, Φθιώτιδας, Κεφαλληνίας, Λευκάδας, Κέρκυρας, Λακωνίας, Ηρακλείου, Ρεθύμνου, Λασιθίου, Σάμου, Λέσβου και Χίου

 

Προκύπτει πως μόνο το 47,30% των αιτημάτων καλύφθηκε με παροχή παράλληλης στήριξης για το σύνολο των προβλεπόμενων μαθημάτων και ωρών.

 

Από εδώ προκύπτει ότι σε ποσοστό 41,10% επί του συνόλου των αιτημάτων, παρασχέθηκε στους ενδιαφερόμενους μαθητές/τριες παράλληλη στήριξη σε μερική βάση.

 

Σημειώνεται ότι στα παραπάνω γραφήματα, όπως αναφέρεται και σχετικά με τα αντίστοιχα στοιχεία από τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, δεν αποτυπώνεται ο χρόνος και συνεπώς οι σημειωθείσες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των αιτημάτων, ως εκ τούτου στην πρόσβαση στο δικαίωμα στην εκπαίδευση για τα παιδιά αυτά στη βάση ειδικών μέτρων, για ολόκληρο το σχολικό έτος.

 

Τέλος, σε ποσοστό 11,60% επί των εγκεκριμένων αιτημάτων, δεν κατέστη εφικτή η παροχή παράλληλης στήριξης.

 

  1. Τμήματα Ένταξης

 

Από τα Τμήματα Ένταξης σχολικών μονάδων αρμοδιότητας των Διευθύνσεων που απάντησαν το ερωτηματολόγιο του Συνηγόρου, δεν λειτούργησε το 14,78%.

 

III.          ΕΒΠ

 

Για σύνολο 109 αιτημάτων εξειδικευμένης υποστήριξης, πραγματοποιήθηκαν 93 προσλήψεις αναπληρωτών ΕΒΠ.

 

Προκύπτει ότι ποσοστό 13,76% (δηλαδή σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση) των αιτημάτων εξειδικευμένης υποστήριξης από ΕΒΠ δεν ικανοποιήθηκε.

 

  1. Σχολικοί Νοσηλευτές

 

Για σύνολο 225 αιτημάτων εξειδικευμένης υποστήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή, πραγματοποιήθηκαν 100 προσλήψεις αναπληρωτών.

 

Προκύπτει ότι ποσοστό 40,44% των αιτημάτων στήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή δεν ικανοποιήθηκε.

 

Προκύπτει ότι στις ΣΜΕΑΕ αρμοδιότητας των Διευθύνσεων ΔΔΕ που απέστειλαν στοιχεία, σε σύνολο 69 καταγεγραμμένων λειτουργικών κενών Σχολικών Νοσηλευτών, πραγματοποιήθηκαν 37 προσλήψεις αναπληρωτών και, συνεπώς, παρέμειναν κενά της τάξης του 46,38%.

 

Ε. Διαπιστώσεις

H χρόνια υποχρηματοδότηση της ΕΑΕ αποτελεί ένα πρόβλημα που διαπιστώνεται σταθερά και το οποίο δεν έχει τύχει συνολικής και ικανοποιητικής αντιμετώπισης από το αρμόδιο Υπουργείο μέχρι σήμερα, όπως προκύπτει από την ενασχόληση της Αρχής με το θέμα επί σειρά ετών, αλλά και από την παρούσα διερεύνηση.

 

Σημαντικό μέρος του προβλήματος είναι η σταθερή ανεπάρκεια των διατιθέμενων πόρων για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών/τριών με αναπηρία/ε.ε.α. όσον αφορά την υλοποίηση των προβλεπόμενων από το νόμο μέτρων υποστήριξης της φοίτησης τους στο γενικό σχολείο, όπως η παράλληλη στήριξη και η απρόσκοπτη λειτουργία όλων των Τμημάτων Ένταξης με σταθερό προσωπικό από την έναρξη του σχολικού έτους.

 

Όσον αφορά στην παράλληλη στήριξη, επισημαίνεται, ότι η μη υλοποίηση εγκεκριμένων αιτημάτων, αλλά και η μερική και ανεπαρκής παροχή του μέτρου – για μέρος του σχολικού ωραρίου ή για ορισμένες ημέρες ή ώρες την εβδομάδα – σε μαθητές/τριες που, σύμφωνα με την εισήγηση των αρμοδίων διαγνωστικών φορέων του ΥΠΑΙΘ (ΚΕΔΑΣΥ ή ΔΕΔΑ) χρειάζονται και δικαιούνται στήριξη πλήρους ωραρίου, συνιστά παραβίαση του δικαιώματος των ενδιαφερόμενων παιδιών στην εκπαίδευση, δεδομένου, ότι ως αποτέλεσμα αυτής, αντιμετωπίζουν σοβαρά ή ακόμη και ανυπέρβλητα εμπόδια στην σχολική ένταξη και την εκπαιδευτική τους πρόοδο, με περαιτέρω συνέπειες για την συνολική τους εξέλιξη.

 

Επιπλέον, υπογραμμίζεται, ότι όλοι οι μαθητές/τριες για τους οποίους εγκρίνεται παράλληλη στήριξη, την χρειάζονται από την έναρξη του σχολικού έτους, ενώ ιδανικά θα έπρεπε να παρέχεται από εξειδικευμένα σταθερά πρόσωπα αναφοράς, ιδίως για παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια στην κοινωνική αλληλεπίδραση και διαταραχές στη συμπεριφορά.

 

Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα αυτό κατά τα τελευταία έτη, με την ολοκλήρωση της α’ φάσης προσλήψεων αναπληρωτών με την έναρξη του διδακτικού έτους, σε πολλές περιπτώσεις, σημειώνονται πολύμηνες καθυστερήσεις στην διασφάλιση του μέτρου, με συνέπεια να υπονομεύονται ή να ακυρώνονται τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα της παροχής του, δεδομένου ότι κατά το διάστημα αυτό παγιώνονται και επιτείνονται οι δυσκολίες αλληλεπίδρασης, σχέσεων και ένταξης των μαθητών/τριών με αναπηρία/ε.ε.α. μεταξύ των συνομηλίκων τους και καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπούν ώστε να αντιμετωπιστούν σε μεταγενέστερο χρόνο.

 

Περαιτέρω, σε πολλές περιπτώσεις διαταράσσεται η λειτουργία των σχολικών μονάδων, λόγω εκδήλωσης διαταρακτικών ή βίαιων συμπεριφορών που σχετίζονται με νευροαναπτυξιακά ή άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά αυτά σε συνδυασμό με την απουσία της απαραίτητης υποστήριξης. Τα προβλήματα αυτά παρεμποδίζουν την ομαλή διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενώ μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των ίδιων ή άλλων μαθητών. Ως συνέπεια, τα παιδιά με αναπηρία/ε.ε.α., πέραν της στέρησης της εκπαιδευτικής υποστήριξης που χρειάζονται και δικαιούνται, αντιμετωπίζουν περαιτέρω απόρριψη και αποκλεισμό στον χώρο του σχολείου, με επιπρόσθετες αρνητικές συνέπειες για την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη και κατά συνέπεια στην κοινωνική τους συμπερίληψη.

 

Με τις παραπάνω αναφερόμενες διατάξεις της παρ. 9 του άρθρου 5 της υπ’ αρ. 104627/ΓΔ5/07-08-2020 ΥΑ, η ευθύνη ιεράρχησης των αναγκών της εξειδικευμένης υποστήριξης σε εκπαιδευτικούς και ΕΒΠ για την τοποθέτηση των αναπληρωτών σε σχολικές μονάδες ανατίθεται στους Διευθυντές Εκπαίδευσης, ενώ λαμβάνεται υπόψη σχετική εισήγηση από το οικείο ΚΕΔΑΣΥ. Ως προς την πρόβλεψη αυτή, αρκετά ΚΕΔΑΣΥ έχουν επισημάνει στον Συνήγορο την αντίφαση του να καλούνται να ιεραρχήσουν τις ανάγκες σε παράλληλη στήριξη και στήριξη από ΕΒΠ των μαθητών/τριών που έχουν αξιολογήσει, δεδομένου ότι έχουν ήδη εισηγηθεί για την αναγκαιότητα παροχής των εν λόγω μέτρων στο σύνολο αυτών.

 

Σημειώνεται, επίσης, ότι και τα κριτήρια κατανομής του ωραρίου των αναπληρωτών εκπαιδευτικών από τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και τους διευθυντές των σχολικών μονάδων στις οποίες τοποθετούνται δεν είναι ενιαία, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις δίδεται προτεραιότητα σε συγκεκριμένους μαθητές λόγω της εκτιμώμενης σοβαρότητας των εκπαιδευτικών τους αναγκών ή των δυσκολιών διαχείρισης της συμπεριφοράς τους, ενώ σε άλλες οι ώρες κατανέμονται ισάριθμα στους ενδιαφερόμενους μαθητές/τριες,  για λόγους ίσης μεταχείρισης.

Αντίστοιχα προβλήματα διαπιστώνονται σε σχέση με τα Τ.Ε. Ο Συνήγορος διαπίστωσε ότι και κατά το 2021-22, όπως κάθε έτος, η λειτουργία πολλών εξ’ αυτών δεν κατέστη εφικτή, λόγω μη στελέχωσης ή αποχώρησης των εκπαιδευτικών κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και μη αντικατάστασής τους.

 

Επιπλέον, προβλήματα και ελλείψεις διαπιστώνονται και ως προς την υλοποίηση αιτημάτων εξειδικευμένης υποστήριξης μαθητών/τριών με αναπηρία από ΕΒΠ. Πέραν της ανεπάρκειας των διαθέσιμων πιστώσεων, σύμφωνα με την προαναφερόμενη ενημέρωση από το Αυτοτελές Τμήμα ΕΕΠ-ΕΒΠ, κατά το σχολικό έτος 2021-22, σημειώθηκαν για πρώτη φορά ελλείψεις επαρκούς αριθμού υποψηφίων ΕΒΠ για την κάλυψη των κενών.

 

Πιο σοβαρό είναι το πρόβλημα της αδυναμίας εύρεσης και πρόσληψης Σχολικών Νοσηλευτών για την κάλυψη των υφιστάμενων αναγκών, ακόμη και αν υπάρχουν πιστώσεις, το οποίο επιτείνεται σταθερά κατά τα τελευταία έτη. Όπως αναφέρεται και παραπάνω, στην πλειονότητα των περιπτώσεων που έχουν απευθυνθεί στον Συνήγορο, τα ενδιαφερόμενα παιδιά χρήζουν συνεχούς εξειδικευμένης παρακολούθησης καθώς διατρέχουν άμεσο και σοβαρό κίνδυνο για την υγεία ή/και τη ζωή τους, με συνέπεια η   απουσία νοσηλευτή να καθιστά αδύνατη την σχολική τους φοίτηση χωρίς την διαρκή παρουσία στο σχολείο συγγενικού τους προσώπου, διαταράσσοντας επιπλέον τη ζωή των οικογενειών τους αλλά και του σχολείου.

 

Η Αρχή επισημαίνει ότι, πέραν των άλλων, για μαθητές/τριες με αναπηρία ή σοβαρά νοσήματα που χρήζουν υποστήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή ή από ΕΒΠ, η διαρκής παρουσία στο σχολείο του γονέα και η εξάρτηση ακόμη και κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου υπονομεύει την αυτονόμηση τους, την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη, την κοινωνική ένταξη και την συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία σε ισότιμη βάση με τους λοιπούς μαθητές/μαθήτριες.

 

Περαιτέρω, όσον αφορά την ιεράρχηση αιτημάτων στήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή, ο Συνήγορος διαπιστώνει ότι δεν ακολουθείται ενιαία πρακτική από όλες τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης καθώς κάποιες ζητούν την γνώμη του οικείου ΠΥΣΕΕΠ, βάσει της δυνατότητας που δίνει η σχετική διάταξη της προαναφερόμενης ΥΑ, και τα δηλωθέντα κενά μεταξύ των οποίων οι αναπληρωτές καλούνται να δηλώσουν προτίμηση αφορούν μόνο τις περιπτώσεις που έχουν κριθεί από το ΠΥΣΕΕΠ ως οι πιο σοβαρές/επείγουσες, ενώ άλλες δεν ακολουθούν την παραπάνω διαδικασία και δηλώνουν το σύνολο των κενών τα οποία καλύπτονται βάσει των δηλώσεων προτίμησης. Σημειώνεται ότι στην δεύτερη περίπτωση εκπρόσωποι Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης έχουν αναφέρει στην Αρχή ότι μέλη των ΠΥΣΕΕΠ δηλώνουν ουσιαστικά αναρμόδιοι για την ιεράρχηση των εν λόγω αιτημάτων δεδομένου ότι αυτά αφορούν σε ιατρικά προβλήματα και ανάγκες των ενδιαφερόμενων μαθητών που εκφεύγουν των γνώσεων και της εξειδίκευσής τους.

 

Σημειώνεται επίσης, ότι η προβλεπόμενη ομαδοποίηση των αναγκών στήριξης από Σχολικό Νοσηλευτή δεν είναι πάντα εφικτή, ιδίως σε περιπτώσεις όπου οι ενδιαφερόμενοι/ες μαθητές/τριες φοιτούν σε σχολικές μονάδες που βρίσκονται σε μεγάλη χιλιομετρική απόσταση μεταξύ τους, ή σε διαφορετικά χωριά ή νησιά αρμοδιότητας της ίδιας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης.

 

Επιπλέον, ο Συνήγορος εκφράζει ανησυχία για το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός αναπληρωτών, ιδίως Σχολικών Νοσηλευτών και ΕΒΠ, αποχωρούν με άδειες –συνήθως κύησης ή λοχείας- αμέσως μετά την πρόσληψή τους ή κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και, μολονότι απουσιάζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους ή και για ολόκληρο το έτος, δεν αντικαθίστανται, διότι, όπως βεβαιώνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες αυτό δεν προβλέπεται, δεδομένου, ότι τα συγκεκριμένα κενά φαίνεται σα να έχουν καλυφθεί με την πρόσληψή τους. Ως αποτέλεσμα, τα ενδιαφερόμενα παιδιά στερούνται την αναγκαία υποστήριξη και μάλιστα ενώ αυτή φαίνεται τυπικά σα να τους έχει παρασχεθεί.

 

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί ή ΕΒΠ καλύπτουν συχνά πάγιες και διαρκείς ανάγκες, αντίστοιχα με τους συναδέλφους τους μόνιμους εκπαιδευτικούς σε ΣΜΕΑΕ αλλά συχνά και σε Τ.Ε. και σε περιπτώσεις διαγνωσμένης εξατομικευμένης υποστήριξης μαθητών 1ης δημοτικού καλύπτουν, κατά κανόνα, ανάγκες μαθητών τουλάχιστον για μία εξαετία στην πρωτοβάθμια και στη συνέχεια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εκτός εξαιρέσεων. Το δεδομένο αυτό, δηλαδή η στελέχωση της ΕΑΕ ιδίως από αναπληρωτές, οι οποίοι εναλλάσσονται συχνά κατ’ έτος -με αρνητικές συνέπειες για ορισμένους μαθητές, ιδίως στην παράλληλη στήριξη- ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες εντάσσονται σε ταμείο ανεργίας (ΟΑΕΔ) με αντίστοιχα ελλείμματα σε ότι αφορά στην ασφαλιστική τους κατάσταση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στην ασθένεια, την κύηση, λοχεία κλπ, επιφέρει εντέλει αρνητικές συνέπειες στην εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία/ε.ε.α.

 

Τέλος, επισημαίνεται, ότι η πρόβλεψη περί δήλωσης σειράς προτίμησης μεταξύ σχολικών μονάδων ή ομάδων σχολείων από τους προσληφθέντες όλων των κατηγοριών, σε συνδυασμό με την αριθμητική τους ανεπάρκεια, καθιστά εξαιρετικά δύσκολη έως και αδύνατη την κάλυψη των κενών σε σχολικές μονάδες απομακρυσμένων ή δυσπρόσιτων περιοχών που κατά κανόνα δεν προτιμώνται από τους αναπληρωτές. Κατά συνέπεια, οι ανάγκες των ενδιαφερόμενων μαθητών/τριών που διαμένουν στις περιοχές αυτές στην περιφέρεια μένουν σταθερά ακάλυπτες, ανεξαρτήτως της σοβαρότητας τους.

 

Μετάβαση στο περιεχόμενο