ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ – Ειδική Έκθεση 2021: Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες – Μέρος 9ο
8.Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0»
Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 17 του Κανονισμού 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12ης Φεβρουαρίου 2021, η Ελλάδα κατάρτισε εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υπό τον τίτλο «Ελλάδα 2.0».
Το Σχέδιο έλαβε θετική εισήγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Οικονομικών Δημοσιονομικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ecofin). Η Σύμβαση Χρηματοδότησης κυρώθηκε με τον ν. 4822/2021 (Α΄135) και περιλαμβάνει την αξιοποίηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το Σχέδιο διαρθρώνεται σε τέσσερις πυλώνες (Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση-Δεξιότητες-Κοινωνική Συνοχή, Ιδιωτικές Επενδύσεις και Μετασχηματισμός της Οικονομίας) και περιλαμβάνει ένα συνδυασμό μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2026.
Στις μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» περιλαμβάνονται αρκετές που αφορούν τα άτομα με αναπηρία, κυρίως στον Πυλώνα «Απασχόληση, Δεξιότητες, Κοινωνική Συνοχή», και στοχεύουν στην αποϊδρυματοποίηση, την προσβασιμότητα, την κοινωνική ενσωμάτωση, τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και την κοινωνική υποστήριξη που ενισχύει τα ιατρικά πρωτόκολλα. Οι προβλέψεις του
«Ελλάδα 2.0» προορίζονται να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με τις δράσεις που προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, το οποίο καταρτίστηκε το 2020.
Ενδεικτικά, οι ακόλουθες μεταρρυθμίσεις αφορούν τα άτομα με αναπηρία:
– Στον τομέα της εκπαίδευσης, προγραμματίζεται η εξασφάλιση ψηφιακών και τεχνολογικών εργαλείων για μαθητές με αναπηρία και ειδικές ανάγκες μάθησης. Στόχος είναι η γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος που μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά με αναπηρία ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης και η ψηφιοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με τη χορήγηση ειδικών υποστηρικτικών βοηθημάτων και ψηφιακού εξοπλισμού.
– Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας, προβλέπεται η υποστήριξη της κατ’ οίκον νοσηλείας για στοχευμένες ευαίσθητες ομάδες ασθενών με χρόνιες αναπηρίες. Η κατ’ οίκον φροντίδα επιδιώκεται να συνδυαστεί με παράλληλη υποστήριξη από μονάδες υγειονομικής περίθαλψης και αφορά παιδιά, εφήβους και ενήλικες με σοβαρά χρόνια προβλήματα υγείας που προκαλούν μακροχρόνιες ή μόνιμες αναπηρίες. Στόχος είναι πρωτίστως η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, παράλληλα όμως και η αποφόρτιση του εθνικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και η εξοικονόμηση πόρων.
– Στις μεταρρυθμίσεις που αφορούν την κοινωνική πολιτική και την κοινωνική συνοχή περιλαμβάνεται η υποστήριξη προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης παιδιών με σοβαρές αναπηρίες ή σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, με αξιοποίηση και της επαγγελματικής αναδοχής. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η υλοποίηση προγράμματος μεταφοράς εφήβων σε δομές υποστηριζόμενης ημιαυτόνομης διαβίωσης και η περαιτέρω υποστήριξή τους με προγράμματα δεξιοτήτων για την ομαλή τους μετάβαση, κατά την ενηλικίωση, στην αγορά εργασίας και την κοινωνία. Μέσω της μεταρρύθμισης για την επαγγελματική αναδοχή επιδιώκεται να ενισχυθεί η τοποθέτηση παιδιών με αναπηρία σε κατάλληλα οικογενειακά περιβάλλοντα.
– Επίσης, προβλέπονται μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης, της ανεξάρτητης διαβίωσης, της απασχόλησης και της προσχολικής παρέμβασης σε άτομα και παιδιά με αναπηρία, μέσω της προσβασιμότητας και υποστήριξης υποδομών για άτομα με προβλήματα κινητικότητας και αισθητήρια προβλήματα, της πρόβλεψης προσωπικής βοήθειας για άτομα με αναπηρίες, της υποστήριξης της κοινωνικής ένταξης και της πρόωρης παιδικής παρέμβασης για τα άτομα με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ASD).
– Ειδικά για τα παιδιά, εντάσσεται στο Σχέδιο μεταρρύθμιση που στοχεύει στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των βρεφών και παιδιών προσχολικής ηλικίας μέσα από το σχεδιασμό προγράμματος σπουδών για τις προσχολικές δομές.
Στο πρόγραμμα, το οποίο θα στοχεύει στην ανάπτυξη των παιδιών μέσω πολλαπλών και ποικίλων ερεθισμάτων, θα περιλαμβάνεται και η δημιουργία ψυχοτεχνικών εργαλείων για την έγκαιρη διάγνωση διαταραχών. Η μεταρρύθμιση αυτή συνδέεται και με την πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, που ως δράση έχει στόχο τη δημιουργία αποτελεσματικών πρωτοκόλλων για την υποστήριξη της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την κοινωνική ενσωμάτωση των παιδιών.
– Σε ό,τι αφορά την προσωπική βοήθεια, σημαντική θεωρείται η θεσμοθέτηση του «Προσωπικού Βοηθού» και η επιδότηση ενός ολοκληρωμένου πιλοτικού προγράμματος για την παροχή προσωπικής βοήθειας σε άτομα με αναπηρία, με απώτερο στόχο την υποστήριξή τους στην επαγγελματική και κοινωνική ενσωμάτωση. Το ίδιο μέτρο αναμένεται να επιφέρει επίσης θετικά αποτελέσματα στην αναγνώριση και εξασφάλιση της δηλωμένης εργασίας των ατόμων που παρέχουν αντίστοιχες υπηρεσίες σε άτομα με αναπηρία.
– Στο Σχέδιο προβλέπεται ακόμη η επανεκπαίδευση ψηφιακά ατόμων με αναπηρίες σε νέες τεχνολογίες, η δημιουργία Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης για την πρόσβαση στην Κοινωνική Προστασία, Ψηφιακής Πύλης για την αναπηρία και Κάρτας Αναπηρίας, καθώς και η ψηφιακή αναβάθμιση των δομών του Ο.Π.Ε.Κ.Α., με σκοπό την απλούστευση και διευκόλυνση της πρόσβασης των ευάλωτων πολιτών -και ειδικά των ατόμων με αναπηρίες- σε υπηρεσίες και παροχές κοινωνικής φροντίδας.
O Συνήγορος, ως Πλαίσιο Προαγωγής της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, παρακολουθεί συνδυαστικά τις εξελίξεις και τις προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς σχετίζονται με τις διαχρονικές παρεμβάσεις του προς τη Διοίκηση για την έμπρακτη ενδυνάμωση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες.