Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ)

Προοίμιο
Τα Κράτη Μέρη στην παρούσα Σύμβαση,

(α) Επικαλούμενα τις αρχές που διακηρύσσονται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που αναγνωρίζουν την εγγενή αξιοπρέπεια και αξία και τα ίσα και αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα όλων των μελών της ανθρώπινης οικογένειας ως τη βάση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο,

(β) Αναγνωρίζοντας ότι τα Ηνωμένα Έθνη στην Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στα Διεθνή Σύμφωνα για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχουν διακηρύξει και συμφωνήσει ότι ο καθένας απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που ορίζονται σ’ αυτά, χωρίς καμία διάκριση,

(γ) Επιβεβαιώνοντας την οικουμενικότητα, το αδιαίρετο, την αλληλεξάρτηση και την αλληλεπίδραση όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου και θεμελιωδών ελευθεριών και την ανάγκη για τα Άτομα με Αναπηρία να τους εγγυώνται την πλήρη απόλαυση των δικαιωμάτων χωρίς διάκριση,

(δ) Επικαλούμενα το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, τη Διεθνή Σύμβαση για την Κατάργηση Πάσης Μορφής Φυλετικών Διακρίσεων, τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών, τη Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, και τη Διεθνή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων Όλων των Μεταναστών Εργαζομένων και των Μελών των Οικογενειών τους,

(ε) Αναγνωρίζοντας ότι η αναπηρία είναι μια εξελισσόμενη έννοια και ότι απορρέει από την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων με βλάβη και διαταραχές συμπεριφοράς και εμπόδια που προέρχονται από το περιβάλλον τους, που δυσχεραίνουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους,

(στ) Αναγνωρίζοντας τη σημασία των αρχών και των κατευθυντήριων πολιτικών που προβλέπονται στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Δράσης για τα ΑμεΑ και στους Πρότυπους Κανόνες για την Εξίσωση των Ευκαιριών των ΑμεΑ για την προώθηση, διαμόρφωση και αξιολόγηση των πολιτικών, σχεδίων, προγραμμάτων και δράσεων σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, για την περαιτέρω εξίσωση των ευκαιριών για τα ΑμεΑ,

(ζ) Τονίζοντας τη σημασία για οριζόντια ενσωμάτωση των ζητημάτων αναπηρίας ως αναπόσπαστομέρος των σχετικών στρατηγικών της βιώσιμης ανάπτυξης,

(η) Αναγνωρίζοντας, επίσης, ότι διάκριση κατά οποιουδήποτε ατόμου με βάση την αναπηρία είναιπαραβίαση της εγγενούς αξιοπρέπειας και της αξίας της προσωπικότητας τουατόμου,

(θ) Αναγνωρίζοντας περαιτέρω τη διαφορετικότητα των ΑμεΑ,

(ι) Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για την προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων των ΑμεΑ, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που χρειάζονται εντατική υποστήριξη,

(κ) Ανησυχώντας ότι, παρά τις διάφορες αυτές πράξεις και δεσμεύσεις, τα ΑμεΑ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στη συμμετοχή τους ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους σε όλα τα μέρη του κόσμου,

(λ) Αναγνωρίζοντας τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ΑμεΑ σε κάθε κράτος, ειδικά στα αναπτυσσόμενα κράτη,

(μ) Αναγνωρίζοντας τις αξιόλογες υπάρχουσες και δυνητικές συνεισφορές που έγιναν από ΑμεΑ για την εν γένει ευημερία και ποικιλομορφία των κοινοτήτων τους, και ότι η προαγωγή της πλήρους απόλαυσης των δικαιωμάτων των ΑμεΑ και των θεμελιωδών ελευθεριών και της πλήρους συμμετοχής των ΑμεΑ θα οδηγήσει στην έντονη αίσθηση ότι είναι ενταγμένα μέλη της κοινωνίας και σε σημαντικές προόδους στην ανθρώπινη, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας και την εξάλειψη της φτώχειας,

(ν) Αναγνωρίζοντας το πόσο σημαντικό είναι για τα ΑμεΑ η ατομική αυτονομία και η ανεξαρτησία, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας να κάνουν τις δικές τους επιλογές,

(ξ) Θεωρώντας ότι τα ΑμεΑ θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τις πολιτικές και τα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που τα αφορούν άμεσα,

(ο) Εκφράζοντας την ανησυχία για τις δυσχερείς συνθήκες που τα ΑμεΑ αντιμετωπίζουν, υποκείμενα σε πολλαπλές ή βεβαρυμένες μορφές διάκρισης λόγω φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικής ή άλλης πεποίθησης, εθνικής, γηγενούς ή κοινωνικής καταγωγής, περιουσίας, γέννησης, ηλικίας, ή άλλης κοινωνικής κατάστασης,

(π) Αναγνωρίζοντας ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία διατρέχουν συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο εντός και εκτός του πλαισίου της βίας, βλάβης ή κακοποίησης, παραμέλησης ή αμελούς μεταχείρισης, κακομεταχείρισης ή εκμετάλλευσης,

(ρ) Αναγνωρίζοντας ότι τα παιδιά με αναπηρία θα πρέπει να απολαμβάνουν πλήρως όλα τα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες σε ίση βάση με τα άλλα παιδιά, και επικαλούμενα τις υποχρεώσεις που έχουν ληφθεί προς αυτή την κατεύθυνση από τα Κράτη Μέρη στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού,

(σ) Δίνοντας έμφαση στην ανάγκη ενσωμάτωσης του παράγοντα της ισότητας των δυο φύλων με κάθε δυνατή προσπάθεια για την προαγωγή της πλήρους απόλαυσης των δικαιωμάτων του ανθρώπου από τα ΑμεΑ,

(τ) Υπογραμμίζονταςτο γεγονός ότι η πλειοψηφία των ΑμεΑ ζουν σε συνθήκες φτώχειας, καιαναγνωρίζοντας εν προκειμένω την κρίσιμη ανάγκη να εξεταστεί ο αρνητικόςαντίκτυπος της ένδειας στα ΑμεΑ,

(υ) Έχονταςυπόψη ότι οι συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας βασισμένες στον πλήρη σεβασμό τωνσκοπών και αρχών που περιλαμβάνονται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και ότι ηπαρατήρηση των εφαρμοζόμενων μέσων για τα δικαιώματα του ανθρώπου είναιαπολύτως αναγκαία για την πλήρη προστασία των ΑμεΑ, ειδικά κατά τη διάρκεια τωνενόπλων συρράξεων και της ξένης κατοχής,

(φ) Αναγνωρίζονταςτη σημασία της προσβασιμότητας στο φυσικό, κοινωνικό, οικονομικό καιπολιτιστικό περιβάλλον, στην υγεία καιτην εκπαίδευση και στην ενημέρωση και επικοινωνία, επιτρέποντας στα ΑμεΑ νααπολαμβάνουν πλήρως όλων των δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών τους,

(χ) Συνειδητοποιώντας ότι το άτομο, έχονταςυποχρεώσεις στα άλλα άτομα και στην κοινότητα στην οποία αυτός ή αυτή ανήκει,έχει ευθύνη να παλέψει για την προαγωγή και τήρηση των δικαιωμάτων που έχουναναγνωριστεί στις Θεμελιώδεις Πράξεις Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,

(ψ) Πεπεισμέναότι η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της κοινωνίας και ότιδικαιούται προστασίας από την κοινωνία και το κράτος, και ότι τα ΑμεΑ και τα μέλη των οικογενειών τους θαπρέπει να λαμβάνουν την απαραίτητη προστασία και αρωγή που να επιτρέπει στιςοικογένειες να συνεισφέρουν ως προς την πλήρη και ισότιμη απόλαυση τωνδικαιωμάτων των ΑμεΑ,

(ω) Πεπεισμέναότι μια περιεκτική και ολοκληρωμένη διεθνής Σύμβαση για την προαγωγή καιπροστασία των δικαιωμάτων και αξιοπρέπειας των ΑμεΑ θα συνεισφέρει σημαντικάστην αποκατάσταση των έντονων κοινωνικών μειονεκτημάτων των ΑμεΑ και θαπροωθήσει τη συμμετοχή τους στην ατομική, πολιτική, οικονομική, κοινωνική καιπολιτιστική σφαίρα με ίσες ευκαιρίες, σ’ αμφότερα αναπτυσσόμενα και αναπτυγμένακράτη,

Συμφώνησαν τα ακόλουθα:

Άρθρο 1

Σκοπός

Ο σκοπός της παρούσας Σύμβασης είναι η προαγωγή,προστασία και διασφάλιση της πλήρους και ισότιμης απόλαυσης όλων τωνδικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών από όλα τα ΑμεΑ και ηπροώθηση του σεβασμού της εγγενούς αξιοπρέπειας.

Στα ΑμεΑ συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές,πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφοραεμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τουςστην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους.

Άρθρο 2

Ορισμοί

Για τους σκοπούς της παρούσας Σύμβασης:

«Επικοινωνία» περιλαμβάνει γλώσσες, παράθεση τουκειμένου, Braille, απτική επικοινωνία, μεγάλα τυπογραφικάστοιχεία, προσβάσιμα πολυμέσα, καθώς και γραπτές, ακουστικές,απλής/ευκολονόητης γλώσσας, human reader2 και υποβοηθητικές και εναλλακτικές μεθόδους,μέσα και μορφές επικοινωνίας,

«Γλώσσα» περιλαμβάνει ομιλούμενες και νοηματικέςγλώσσες και άλλα είδη μη-ομιλούμενων γλωσσών,

«Διάκριση με βάση την αναπηρία» σημαίνει οποιαδήποτεδιάκριση, αποκλεισμός ή περιορισμός με βάση την αναπηρία που έχει σκοπό ήαποτέλεσμα την παρεμπόδιση ή ακύρωση της αναγνώρισης, απόλαυσης ή ενάσκησης,επί ίσοις όροις όλων των δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών σε πολιτικό,οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, ατομικό ή οποιοδήποτε άλλο πεδίο.Περιλαμβάνει όλες τις μορφές διάκρισης, συμπεριλαμβανομένης της άρνησης εύλογης προσαρμογής,

«Εύλογη προσαρμογή» σημαίνει αναγκαία και κατάλληλητροποποίηση και προσαρμογές οι οποίες δεν επιβάλλουν δυσανάλογο ή αδικαιολόγητοβάρος, όπου χρειάζεται σε μια ειδική περίπτωση, προκειμένου να διασφαλίσει σταΑμεΑ την απόλαυση ή άσκηση σε ίση βάση με τους άλλους όλα τα δικαιώματα και τιςθεμελιώδεις ελευθερίες,

«Οικουμενικός σχεδιασμός» σημαίνει το σχεδιασμόπροϊόντων, περιβάλλοντος, προγραμμάτων και υπηρεσιών προκειμένου να είναιεύχρηστα από όλους τους ανθρώπους, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, χωρίς τηνανάγκη για προσαρμογή ή εξειδικευμένο σχεδιασμό. Ο «οικουμενικός σχεδιασμός»δεν εξαιρεί το βοηθητικό εξοπλισμό για συγκεκριμένες ομάδες ΑμεΑ όπου αυτόςχρειάζεται.

Άρθρο 3

Γενικές Αρχές

Οι αρχές της παρούσας Σύμβασης είναι:

(α) σεβασμόςγια εγγενή αξιοπρέπεια, ατομική αυτονομία συμπεριλαβανομένης της ελευθερίας νακάνει τις δικές του επιλογές, και ανεξαρτησία ατόμων,

(β) μη-διάκριση,

(γ) πλήρηςκαι αποτελεσματική συμμετοχή και ένταξη στην κοινωνία,

(δ) σεβασμόςγια τη διαφορετικότητα και την αποδοχή των ΑμεΑ ως μέρος της ανθρώπινηςδιαφορετικότητας/ποικιλομορφίας και ανθρωπότητας,

(ε) ισότητατων ευκαιριών,

(στ) δυνατότηταπρόσβασης,

(ζ) ισότηταμεταξύ ανδρών και γυναικών,

(θ) σεβασμόςγια τις εξελισσόμενες δυνατότητες των παιδιών με αναπηρία και σεβασμός για τo δικαίωμα των παιδιών με αναπηρία να διατηρήσουντην ταυτότητα τους.

Άρθρο 4

Γενικές Υποχρεώσεις

1. Τα Κράτη Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να διασφαλίσουν και να προωθήσουν τηνπλήρη εφαρμογή των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών γιαόλα τα ΑμεΑ χωρίς καμία διάκριση με βάση την αναπηρία. Ως προς αυτό τα ΚράτηΜέρη αναλαμβάνουν:

(α) Ναυιοθετήσουν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά και άλλα μέτρα για τηνεφαρμογή των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται στην παρούσα Σύμβαση,

(β) Ναλάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης νομοθεσίας, για νατροποποιήσουν ή να καταργήσουν υπάρχοντες νόμους, κανονισμούς, ήθη και έθιμακαι πρακτικές που συνιστούν διάκρισηκατά των ΑμεΑ,

(γ) Να λάβουν υπόψη την προστασία και τηνπροαγωγή των δικαιωμάτων των ΑμεΑ σε όλες τις πολιτικές και προγράμματα,

(δ) Νααπέχουν από την εμπλοκή οιασδήποτε πράξης δράσης ή πρακτικής που είναιασυμβίβαστες με την παρούσα Σύμβαση και να διασφαλίσουν ότι οι δημόσιες αρχέςκαι ιδρύματα λειτουργούν σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση,

(ε) Ναλάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξαλείψουν τη διάκριση με βάση τηναναπηρία από οποιοδήποτε άτομο, οργανισμό ή ιδιωτική επιχείρηση,

(στ) Νααναλάβουν ή να προωθήσουν έρευνα και ανάπτυξη οικουμενικά σχεδιασμένων αγαθών,υπηρεσιών, εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 της παρούσαςΣύμβασης, η οποία απαιτεί την ελάχιστη δυνατή προσαρμογή και το μικρότεροδυνατό κόστος για την ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών ενός ΑμεΑ, ναπροωθήσουν τη διαθεσιμότητα και τη χρήση τους, και να προωθήσουν τον οικουμενικόσχεδιασμό στην ανάπτυξη προτύπων και κατευθυντηρίων γραμμών,

(ζ) Νααναλάβουν ή να προωθήσουν την έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, καθώς καινα προωθήσουν τη διαθεσιμότητα και τη χρήση τους, συμπεριλαμβανομένων τωντεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφορικής, των βοηθημάτων για την κινητικότητα, των συσκευών και των υποστηρικτικώντεχνολογιών, κατάλληλων για τα ΑμεΑ, δίνοντας προτεραιότητα στις τεχνολογίες σεανεκτό κόστος,

(η) Ναπαρέχουν προσβάσιμη πληροφόρηση στα ΑμεΑ σχετικά με βοηθήματα για τηνκινητικότητα, τις συσκευές και τις υποστηρικτικές τεχνολογίες,συμπεριλαμβανομένων νέων τεχνολογιών, καθώς επίσης και άλλων μορφών βοήθειας,υποστηρικτικών υπηρεσιών και διευκολύνσεων,

(θ) Ναπροωθήσουν την εκπαίδευση επαγγελματιών και προσωπικού που εργάζεται μαζί μεΑμεΑ για τα δικαιώματα τα οποία αναγνωρίζονται στην παρούσα Σύμβαση, έτσι ώστενα παρέχουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την υποστήριξη και τις υπηρεσίες οιοποίες διασφαλίζονται από τα δικαιώματα αυτά.

2. Όσοναφορά τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, κάθε Κράτος Μέροςυποχρεούται να λάβει μέτρα στο μέγιστο βαθμό των διαθέσιμων πόρων του, και όπουχρειάζεται, εντός του πλαισίου της διεθνούς συνεργασίας, με σκοπό τηνπροοδευτική επίτευξη της πλήρους κατοχύρωσης αυτών των δικαιωμάτων, χωρίςπροκατάληψη στις υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα Σύμβαση και οιοποίες είναι άμεσα εφαρμοστέες σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

3. Κατάτην ανάπτυξη και εφαρμογή της νομοθεσίας και πολιτικών για την εφαρμογή τηςπαρούσας Σύμβασης, και σε άλλες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αφορούνζητήματα σχετικά με ΑμεΑ, τα Κράτη Μέρη θα διεξάγουν στενές διαβουλεύσεις, έτσιώστε να συμβουλεύονται και να εμπλέκουν ενεργά τα ΑμεΑ, συμπεριλαμβανομένωνπαιδιών με αναπηρία, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων.

4. Η παρούσαΣύμβαση δεν θα επηρεάζει οποιεσδήποτε διατάξεις είναι περισσότεροαποτελεσματικές στην πραγμάτωση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ και μπορεί ναπροβλέπονται στην εσωτερική έννομη τάξη του Κράτους Μέρους ή στους κανόνες τουδιεθνούς δικαίου που ισχύουν για αυτό το Κράτος. Δεν θα υπάρξει κανέναςπεριορισμός ή παρέκκλιση για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις θεμελιώδειςελευθερίες που είναι αναγνωρισμένες ή ισχύουν σε κάθε Κράτος Μέρος της παρούσαςΣύμβασης, σύμφωνα με τη νομοθεσία, τις συμβάσεις, τους κανονισμούς ή τα έθιμαμε την πρόφαση ότι η παρούσα Σύμβαση δεν αναγνωρίζει τέτοια δικαιώματα ήελευθερίες ή ότι τα αναγνωρίζει σε μικρότερο βαθμό.

5. Οιδιατάξεις της παρούσας Σύμβασης επεκτείνονται σε όλα τα τμήματα τωνομοσπονδιακών κρατών χωρίς περιορισμούς ή εξαιρέσεις.

Άρθρο 5

Ισότητα και Μη-Διάκριση

1. Τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν ότι όλα τα άτομα είναι ίσα ενώπιον και σύμφωνα με τονόμο και έχουν δικαίωμα χωρίς διάκριση στην ίση προστασία και στα ίσα προνόμιαόπως κατοχυρώνονται ή παρέχονται από το δίκαιο.

2. Τα Κράτη Μέρη απαγορεύουν όλες τις διακρίσεις λόγω αναπηρίας και εγγυώνται σταΑμεΑ ίση και αποτελεσματική νομική προστασία έναντι κάθε είδους διάκρισης.

3. Για ναπροωθήσουν την ισότητα και να εξαλείψουν τη διάκριση, τα Κράτη Μέρη λαμβάνουνόλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν την παροχή εύλογης προσαρμογής.

4. Συγκεκριμέναμέτρα τα οποία είναι απαραίτητα για να επιταχυνθεί ή να επιτευχθεί πραγματικήισότητα των ΑμεΑ δεν θεωρούνται ως διάκριση υπό τους όρους της παρούσαςΣύμβασης.

Άρθρο 6

Γυναίκες με Αναπηρία

1. Τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν ότι γυναίκες και κορίτσια με αναπηρία υπόκεινται σεπολλαπλή διάκριση, και ως προς αυτό λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίσουν γιαυτές την πλήρη και ίση απόλαση από αυτές, όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπουκαι των θεμελιωδών ελευθεριών.

2. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν την πλήρηανάπτυξη, πρόοδο και ενδυνάμωση των γυναικών, με σκοπό να τις εγγυηθούν τηνάσκηση και απόλαυση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριώνπου ορίζονται στην παρούσα Σύμβαση.

Άρθρο 7

Παιδιά με Αναπηρία

1. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν στα παιδιά μεαναπηρία την πλήρη απόλαυση όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου και τωνθεμελιωδών ελευθεριών, σε ίση βάση με τα άλλα παιδιά.

2. Σεόλες τις δράσεις που αφορούν παιδιά με αναπηρία, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστωςυπόψη το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.

3. Τα Κράτη Μέρη διασφαλίζουν ότι τα παιδιά με αναπηρία έχουν το δικαίωμα ναεκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους για όλα τα θέματα που τα αφορούν, σύμφωνα μετην ηλικία τους και το βαθμό ωριμότητας τους, σε ίση βάση με τα άλλα παιδιά,και τους παρέχεται η ανάλογη βοήθεια για την αναπηρία και την ηλικία τους, έτσιώστε να πραγματοποιήσουν αυτό το δικαίωμα.

Άρθρο 8

Αφύπνιση της κοινωνίας

1. Τα Κράτη Μέρη αναλαμβάνουν να υιοθετήσουν άμεσα, αποτελεσματικά και κατάλληλαμέτρα:

(α) γιατην αφύπνιση της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου και του επιπέδου της οικογένειας,σχετικά με τα ΑμεΑ, και να καλλιεργήσουν το σεβασμό για τα δικαιώματα και τηναξιοπρέπεια των ΑμεΑ,

(β) γιανα καταπολεμήσουν στερεότυπα, προκαταλήψεις και επιβλαβείς πρακτικές σχετικά μετα ΑμεΑ, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βασίζονται στο φύλο και στηνηλικία, σε όλους τους τομείς της ζωής.

(γ) για ναπροωθήσουν την αφύπνιση των δυνατοτήτων και των συνεισφορών των ΑμεΑ.

2. Τα μέτρα για την επίτευξη των ανωτέρωπεριλαμβάνουν:

(α) Τοσχεδιασμό και διατήρηση αποτελεσματικών εκστρατειών για την αφύπνιση του κοινούμε σκοπό:

(i) να καλλιεργήσουν το αίσθημα της αποδοχής των δικαιωμάτων τωνΑμεΑ,
(ii) να προωθήσουν θετικές αντιλήψεις καιμεγαλύτερη κοινωνική αφύπνιση προς τα ΑμεΑ,
(iii) να προωθήσουν τηναναγνώριση των δεξιοτήτων, προσόντων και ικανοτήτων των ΑμεΑ, και τωνσυνεισφορών τους στο εργασιακό περιβάλλον και στην αγορά εργασίας,

(β) Τηνυιοθέτηση, σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος, που θασυμπεριλαμβάνει όλα τα παιδιά από νεαρή ηλικία, μιας συμπεριφοράς σεβασμού γιατα δικαιώματα των ΑμεΑ.

(γ) Τηνενθάρρυνση όλων των οργάνων των ΜΜΕ να προβάλλουν τα ΑμεΑ κατά τρόπο συνεπήπρος το σκοπό της παρούσας Σύμβασης

(δ) Τηνπροώθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων αφύπνισης σχετικά με τα ΑμεΑ και ταδικαιώματα τους.

Άρθρο 9

Προσβασιμότητα

1. Για ναεπιτρέψουν στα ΑμεΑ να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τιςπτυχές της ζωής, τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουνστα ΑμεΑ πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, στα μέσαμαζικής μεταφοράς, στην ενημέρωση και επικοινωνία, συμπεριλαμβανομένωντεχνολογιών και συστημάτων πληροφοριών, και σε άλλες εγκαταστάσεις καιυπηρεσίες, που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, σε αστικές και αγροτικέςπεριοχές. Αυτά τα μέτρα τα οποία συμπεριλαμβάνουν την αναγνώριση και εξάλειψητων εμποδίων και των φραγμών στην προσβασιμότητα, ισχύουν μεταξύ άλλων, για:

(α) Κτίρια,δρόμους, μέσα μαζικής μεταφοράς και άλλες εσωτερικές και εξωτερικέςεγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εγκαταστάσεων σε σχολεία, οικίες, νοσοκομείακαι εργασιακό χώρο,

(β) Ενημέρωση,επικοινωνίες και άλλες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων ηλεκτρονικών υπηρεσιώνκαι υπηρεσίών έκτακτης ανάγκης.

2. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν επίσης κατάλληλα μέτρα για:

(α) νααναπτύξουν, να δημοσιοποιήσουν και να επιτηρήσουν την εφαρμογή των ελαχίστωνπροδιαγραφών και κατευθυντηρίων γραμμών για την προσβασιμότητα τωνεγκαταστάσεων και των υπηρεσιών που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό,

(β) ναδιασφαλίσουν ότι ιδιωτικοί φορείς που προσφέρουν εγκαταστάσεις και υπηρεσίεςπου είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, λαμβάνουν υπόψη όλες τις πτυχές τηςπροσβασιμότητας για τα ΑμεΑ,

(γ) ναπαρέχουν εκπαίδευση στους εμπλεκόμενους φορείς για ζητήματα προσβασιμότητας πουαντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ,

(δ) ναπαρέχουν σε κτίρια και άλλες εγκαταστάσεις, οι οποίες είναι ανοικτές στο κοινό,ενδείξεις σε γλώσσα Braille και σεευανάγνωστες και ευκολονόητες μορφές,

(ε) ναπαρέχουν μορφές δια ζώσης βοήθειας και μεσαζόντων, συμπεριλαμβανομένων οδηγών,αναγνωστών και επαγγελματιών διερμηνέων της νοηματικής γλώσσας, για ναδιευκολύνουν την προσβασιμότητα σε κτίρια και άλλες εγκαταστάσεις που είναιανοικτές στο κοινό,

(στ) ναπροωθήσουν άλλες κατάλληλες μορφές βοήθειας και υποστήριξης στα ΑμεΑ για να εξασφαλίσουντην πρόσβαση τους στην ενημέρωση,

(ζ) ναπροωθήσουν την πρόσβαση των ΑμεΑ σε νέες τεχνολογίες και συστήματα ενημέρωσηςκαι επικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου (internet),

(η) να προωθήσουν το σχεδιασμό, ανάπτυξη,παραγωγή και διανομή των προσβάσιμων τεχνολογιών και συστημάτων ενημέρωσης καιεπικοινωνιών σε πρώιμο στάδιο, έτσι ώστε αυτές οι τεχνολογίες και τα συστήματανα γίνουν προσβάσιμα με ελάχιστο κόστος.

Άρθρο 10

Δικαίωμα στη ζωή

Τα Κράτη Μέρη επιβεβαιώνουν ότι κάθε ανθρώπινο ον έχειτο εγγενές δικαίωμα στη ζωή και αναλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για ναεξασφαλίσουν στα ΑμεΑ την αποτελεσματική απόλαυση του δικαιώματος σε ίση βάσημε τους άλλους.

Άρθρο 11

Καταστάσεις κινδύνου καιανθρωπιστικών κρίσεων

Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν, σύμφωνα με τις υποχρεώσειςτους από το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικούδικαίου και του διεθνούς δικαίου δικαιωμάτων του ανθρώπου, όλα τα απαραίτηταμέτρα για να εξασφαλίσουν την προστασίακαι την ασφάλεια των ΑμεΑ σε καταστάσεις κινδύνου, συμπεριλαμβανομένωνκαταστάσεων ένοπλης σύρραξης, ανθρωπιστικών κρίσεων και την εμφάνιση φυσικώνκαταστροφών.

Άρθρο 12

Ισότιμη αναγνώριση ενώπιον τουνόμου

1. Τα Κράτη Μέρη επιβεβαιώνουν ότι τα ΑμεΑ έχουν το δικαίωμα να αναγνωρίζονται παντούως πρόσωπα ενώπιον του νόμου.

2. Τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν ότι τα ΑμεΑ απολαμβάνουν ικανότητα προς δικαιοπραξία σείση βάση με τους άλλους, σε όλες τις πτυχές της ζωής.

3. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να παρέχουν πρόσβαση στα ΑμεΑ για τηνυποστήριξη την οποία πιθανώς να χρειάζονται, στην άσκηση της ικανότητας προςδικαιοπραξία.

4. Τα Κράτη Μέρη εξασφαλίζουν ότι όλα τα μέτρα που σχετίζονται με την άσκηση τηςικανότητας προς δικαιοπραξία παρέχουν κατάλληλες και αποτελεσματικές εγγυήσειςγια να αποτρέψουν τυχόν προσβολή σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο δικαιωμάτων τουανθρώπου. Τέτοιες εγγυήσεις εξασφαλίζουν ότι τα μέτρα που σχετίζονται με τηνάσκηση της ικανότητας προς δικαιοπραξία σέβονται τα δικαιώματα, τη βούληση καιτις προτιμήσεις του ατόμου, και δεν υπόκεινται σε σύγκρουση συμφερόντων και σεανάρμοστη επιρροή, και είναι ανάλογα και προσαρμοσμένα στις περιστάσεις τουατόμου, εφαρμόζονται για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα και υπόκεινται σετακτική επιθεώρηση από μια αρμόδια, ανεξάρτητη και αμερόληπτη αρχή ή δικαστικόόργανο. Οι εγγυήσεις θα είναι ανάλογες με το βαθμό κατά τον οποίο τα μέτραεπηρεάζουν τα δικαιώματα και τα ενδιαφέροντα του ατόμου.

5. Σύμφωναμε τις διατάξεις αυτού του άρθρου, τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα καιαποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσουν το ισότιμο δικαίωμα των ΑμεΑ στηνιδιοκτησία ή να κληρονομούν περιουσία, στο να ελέγχουν τα δικά τουςχρηματοοικονομικά ζητήματα και να έχουν ίση πρόσβαση στα τραπεζικά δάνεια,υποθήκες και άλλες μορφές χρηματοοικονομικής πίστωσης, και να εξασφαλίσουν ότιτα ΑμεΑ δεν στερούνται αυθαίρετα την ιδιοκτησία τους.

Άρθρο 13

Πρόσβαση στη δικαιοσύνη

1. Τα Κράτη Μέρη διασφαλίζουν στα ΑμεΑ την αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη, σείση βάση με τους άλλους, συμπεριλαμβανομένης και της πρόβλεψης της κατάλληληςδιαδικαστικής και ηλικιακής προσαρμογής, για να διευκολύνουν τον αποτελεσματικόρόλο τους ως άμεσων και έμμεσων συμμετεχόντων, συμπεριλαμβανομένων και ωςμαρτύρων, σε όλες τις νομικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων και τωνανακριτικών και άλλων προκαταρκτικών σταδίων.

2. Για ναεξασφαλιστεί η αποτελεσματική πρόσβαση των ΑμεΑ στη δικαιοσύνη, τα Κράτη Μέρηθα παρέχουν κατάλληλη εκπαίδευση σε όσους εργάζονται στον τομέα διοίκησης τηςδικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας και του σωφρονιστικούπροσωπικού.

Άρθρο 14

Ελευθερία και ασφάλεια τουπροσώπου

1. Τα Κράτη Μέρη διασφαλίζουν ότι τα ΑμεΑ, σε ίση βάση με τους άλλους:

(α) απολαμβάνουν το δικαίωμα στην ελευθερία καιασφάλεια του ατόμου,

(β) δεν στερούνται της ελευθερίας τους παράνομα ήαυθαίρετα, και ότι η οποιαδήποτε στέρηση της ελευθερίας είναι σύμφωνη με τονόμο, και ότι η ύπαρξη οποιασδήποτε αναπηρίας δεν δικαιολογεί σε καμίαπερίπτωση τη στέρηση της ελευθερίας.

2. Τα Κράτη Μέρη εξασφαλίζουν ότι αν τα ΑμεΑ στερούνται της ελευθερίας τους μέσωοποιασδήποτε διαδικασίας, θα δικαιούνται, σε ίση βάση με τους άλλους, εγγυήσειςσύμφωνα με το διεθνές δίκαιο δικαιωμάτων του ανθρώπου και θα αντιμετωπίζονταισύμφωνα με τους στόχους και τις αρχές αυτής της Σύμβασης, συμπεριλαμβανομένηςδιάταξης εύλογης προσαρμογής.

Άρθρο 15

Ελευθερία από βασανιστήρια ήσκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία

1. Κανείς δεν υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σκληρή,απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία. Ειδικότερα, κανείς δενυποβάλλεται χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεση του/της σε ιατρικά ή επιστημονικάπειράματα.

2. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα αποτελεσματικά νομοθετικά, διοικητικά, δικαστικά ήάλλα μέτρα για να αποτρέψουν τα ΑμεΑ, σε ίση βάση με τους άλλους, από το ναυποβάλλονται σε βασανιστήρια ή σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ήτιμωρία

Άρθρο 16

Ελευθερία από εκμετάλλευση, βίακαι εξαπάτηση

1. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά, κοινωνικά,εκπαιδευτικά και άλλα μέτρα για να προστατέψουν τα ΑμεΑ, τόσο εντός όσο καιεκτός κατοικίας, από όλες τις μορφές εκμετάλλευσης, βίας και εξαπάτησηςσυμπεριλαμβανομένων των εκφάνσεων που βασίζεται το φύλο τους.

2. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη όλων των μορφώνεκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης με την εξασφάλιση, εκτός των άλλων,κατάλληλων μορφών βοήθειας, που είναι φιλικά προσκείμενες στο φύλο και στηνηλικία, και υποστήριξης για ΑμεΑ και τις οικογένειες και τα άτομα που φροντίζουντα ΑμεΑ. Στα μέτρα αυτά συμπεριλαμβάνεται και η παροχή πληροφοριών καιεκπαίδευσης ως προς την αποφυγή, αναγνώριση και αναφορά περιστατικώνεκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης. Τα Κράτη Μέρη διασφαλίζουν ότι οιυπηρεσίες προστασίας είναι φιλικά προσκείμενες στο φύλο και την αναπηρία.

3. Γιατην πρόληψη όλων των μορφών εκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης, τα Κράτη Μέρηδιασφαλίζουν ότι όλες οι εγκαταστάσεις και τα προγράμματα που είναι σχεδιασμένανα εξυπηρετούν τα ΑμεΑ τελούν υπό αποτελεσματική εποπτεία από ανεξάρτητεςαρχές.

4. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνουν τη σωματική,γνωστική και ψυχολογική ανάρρωση, αποκατάσταση και κοινωνική επανένταξη τωνΑμεΑ που γίνονται θύματα κάθε μορφής εκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης,συμπεριλαμβανομένων και3υπηρεσιών φροντίδας, όπωςηανάρρωση και η επανένταξη, που θα λαμβάνουν χώρα σε ένα περιβάλλον που ευνοείτην υγεία, την ευημερία, τον αυτοσεβασμό, την αξιοπρέπεια και την αυτονομία τουατόμου και λαμβάνει υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες που απορρέουν λόγω φύλουκαι ηλικίας.

5. Τα Κράτη Μέρη εφαρμόζουν αποτελεσματική νομοθεσία και πρακτικές, και ειδικότερανομοθεσία και πολιτικές που εστιάζουν στη γυναίκα και το παιδί, για ναεξασφαλίσουν ότι περιστατικά εκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης κατά των ΑμεΑθα γνωστοποιούνται, διερευνώνται και όπου απαραίτητο θα διώκονται ποινικά.

Άρθρο 17

Προστασία της ακεραιότητας τουατόμου

Κάθε ΑμεΑ έχει το δικαίωμα στο σεβασμό της φυσικής καιδιανοητικής του/της ακεραιότητας σε ίση βάση με τους άλλους.

Άρθρο 18

Ελευθερία μετακίνησης καιιθαγένειας

1. Τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των ΑμεΑ στην ελευθερία μετακίνησης, στηνελευθερία επιλογής τόπου διαμονής και στην ιθαγένεια, σε ίση βάση με τουςάλλους, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι τα ΑμεΑ:

(α) έχουν το δικαίωμα να αποκτήσουν και να αλλάξουν ιθαγένεια και δενστερούνται της ιθαγένειας τους αυθαίρετα ή λόγω της αναπηρίας,

(β) δεν στερούνται λόγω της αναπηρίας της ικανότητας να αποκτούν,κατέχουν και να χρησιμοποιούν τεκμήρια της ιθαγένειας τους ή άλλα τεκμήρια πουπιστοποιούν την ταυτότητα, ή να αξιοποιούν σχετικές διαδικασίες όπως τιςμεταναστευτικές διαδικασίες, που μπορεί να είναι αναγκαίες για να διευκολύνουντην άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας κυκλοφορίας,

(γ) είναι ελεύθερα να φύγουν από οποιαδήποτε χώρα, συμπεριλαμβανομένηςκαι της δικής τους,

(δ) δεν στερούνται, αυθαίρετα είτε λόγω της αναπηρίας, το δικαίωμα ναεισέλθουν στη δική τους χώρα.

2. Τα παιδιά με αναπηρία εγγράφονται στο ληξιαρχείο αμέσως μετά την γέννηση τους καιέχουν το δικαίωμα ονόματος από την ημέρα της γέννησης, το δικαίωμα νααποκτήσουν ιθαγένεια και, στο μέτρο του δυνατού, το δικαίωμα να γνωρίζουν τουςγονείς τους και να ανατραφούν από αυτούς.

Άρθρο 19

Να ζουν ανεξάρτητα και να αποτελούνμέλη της κοινότητας

Τα Κράτη Μέρη στην παρούσα Σύμβαση αναγνωρίζουν τοισότιμο δικαίωμα όλων των ΑμεΑ να ζουν στην κοινότητα, με ίσες επιλογές με τουςάλλους, και λαμβάνουν αποτελεσματικά και κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνουντην πλήρη απόλαυση αυτού του δικαιώματος των ΑμεΑ και την πλήρη ένταξη καισυμμετοχή τους στην κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι:

(α) ταΑμεΑ έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τον τόπο διαμονής και που και με ποιόνζουν σε ίση βάση με τους άλλους και δεν υποχρεούνται να ζουν σε συγκεκριμένοκαθεστώς διαμονής,

(β) ταΑμεΑ έχουν πρόσβαση σε ένα φάσμα παροχής υπηρεσιών κατ’ οίκον, υπηρεσιών στοντόπο διαμονής τους και άλλων υπηρεσιών υποστήριξης από την κοινότητα,συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής βοήθειας που είναι απαραίτητη για τηνυποστήριξη της διαβίωσης και της ένταξης στην κοινότητα, και για την πρόληψητης απομόνωσης ή αποκλεισμού από την κοινότητα,

(γ) υπηρεσίες της κοινότητας και εγκαταστάσεις για τονευρύτερο πληθυσμό είναι διαθέσιμες σε ίση βάση με τους άλλους στα ΑμεΑ καιανταποκρίνονται στις ανάγκες τους.

Άρθρο 20

Ατομική Κινητικότητα

Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα για ναεξασφαλίσουν την ατομική κινητικότητα με τη μεγαλύτερη δυνατή ανεξαρτησία γιατα ΑμεΑ, συμπεριλαμβάνοντας:

(α) τηδιευκόλυνση της ατομικής κινητικότητας των ΑμεΑ με τον τρόπο και στο χρόνο τηςεπιλογής τους, και σε οικονομικά ανεκτό κόστος,

(β) τηδιευκόλυνση της πρόσβασης των ΑμεΑ σε ποιοτικά βοηθήματα για την κινητικότητατους, σε συσκευές, υποστηρικτικές τεχνολογίες και μορφές έμψυχης βοήθειας καιμεσαζόντων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να είναι διαθέσιμοι σεοικονομικά ανεκτό κόστος,

(γ) την παροχή εκπαίδευσης στα ΑμεΑ για να βελτιώσουντις δεξιότητες κινητικότητας τους και στο εξειδικευμένο προσωπικό πουσυνεργάζεται με τα ΑμεΑ,

(δ) την ενθάρρυνση των οντοτήτων που παράγουνβοηθήματα για την κινητικότητα, συσκευές και υποστηρικτικές τεχνολογίες, ναλάβουν υπόψη όλες τις πτυχές της κινητικότητας των ΑμεΑ.

Άρθρο 21

Ελευθερία έκφρασης και γνώμηςκαι πρόσβαση στην πληροφόρηση

Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για ναεξασφαλίσουν ότι τα ΑμεΑ μπορούν να ασκούν το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασηςκαι γνώμης, συμπεριλαμβανομένης και της ελευθερίας να αναζητούν, να λαμβάνουνκαι να μεταδίδουν πληροφορίες και ιδέες σε ίση βάση με τους άλλους και μέσωόλων των ειδών επικοινωνίας της επιλογής τους, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 τηςπαρούσας Σύμβασης, συμπεριλαμβανομένου και του να:

(α) παρέχουνστα ΑμεΑ πληροφόρηση, που προορίζεται για το ευρύτερο κοινό, σε προσβάσιμεςμορφές και τεχνολογίες κατάλληλες για διαφορετικά είδη αναπηρίας εν ευθέτωχρόνο και χωρίς πρόσθετό κόστος.

(β) αποδέχονταικαι να διευκολύνουν τη χρήση των νοηματικών γλωσσών, Braille, βοηθητικής και εναλλακτικής επικοινωνίας, και όλωντων άλλων προσβάσιμων μέσων, μεθόδων και μορφών επικοινωνίας της επιλογής τωνΑμεΑ σε επίσημες συνδιαλλαγές.

(γ) προτρέπουνιδιωτικούς παράγοντες που παρέχουν υπηρεσίες στο ευρύτερο κοινό,συμπεριλαμβανομένου και μέσω του διαδικτύου, να παρέχουν πληροφορίες καιυπηρεσίες στα ΑμεΑ σε προσβάσιμες και εύχρηστες μορφές,

(δ) ενθαρρύνουντα ΜΜΕ συμπεριλαμβανομένων των παροχών υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου, για νακάνουν τις υπηρεσίες τους προσβάσιμες στα ΑμεΑ,

(ε) αναγνωρίσουνκαι προωθήσουν τη χρήση των νοηματικών γλωσσών.

Άρθρο 22

Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής

1. Κανένα ΑμεΑ, ανεξαρτήτως τόπου διαμονής ή καθεστώτοςδιαβίωσης, δεν θα υπόκειται σε αυθαίρετη ή παράνομη επέμβαση στην ιδιωτική τουζωή, κατοικία, ή αλληλογραφία ή άλλες μορφές επικοινωνίας ή δεν θα υπόκειται σεπαράνομες προσβολές της τιμής του και της φήμης του. Τα ΑμεΑ έχουν το δικαίωματης προστασίας από το νόμο σε κάθε τέτοια επέμβαση ή προσβολή.

2. Τα Κράτη Μέρη προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα καιτις πληροφορίες υγείας και επανένταξης των ΑμεΑ, σε ίση βάση με τουςάλλους.

Άρθρο 23

Σεβασμός για την οικία και τηνοικογένεια

1. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν αποτελεσματικά και κατάλληλαμέτρα για να εξαλείψουν τη διάκριση κατά των ΑμεΑ σε όλα τα θέματα σχετικά μετο γάμο, την οικογένεια, την πατρότητα/ μητρότητα και τις συναναστροφές, σε ίσηβάση με τους άλλους, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ότι:

(α) αναγνωρίζεταιτο δικαίωμα των ΑμεΑ που είναι σε ηλικία γάμου να παντρεύονται και ναδημιουργούν οικογένεια, εφόσον υπάρχει ελεύθερη και πλήρης συγκατάθεση τωνσυζύγων,

(β) αναγνωρίζονταιτα δικαιώματα των ΑμεΑ να αποφασίζουν ελεύθερα και υπεύθυνα για τον αριθμό τωνπαιδιών που θα αποκτήσουν και το χρονικό διάστημα κατά το οποίο θα τααποκτήσουν και να έχουν πρόσβαση σε ηλικιακά κατάλληλη πληροφόρηση και σεεκπαίδευση για την αναπαραγωγή και τον οικογενειακό προγραμματισμό, και ότιτους παρέχονται τα απαραίτητα μέσα για να διευκολύνουν την άσκηση τωνδικαιωμάτων αυτών,

(γ) ταΑμεΑ, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, διατηρούν την ικανότητα αναπαραγωγής σείση βάση με τους άλλους.

2. Τα Κράτη Μέρη εξασφαλίζουν τα δικαιώματα και τιςυποχρεώσεις των ΑμεΑ, όσον αφορά την κηδεμονία, τη δικαστική συμπαράσταση, τηνυιοθεσία των παιδιών ή συναφών ιδρυμάτων, όπου αυτές οι έννοιες υπάρχουν στηνεθνική νομοθεσία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το συμφέρον των παιδιών θαείναι κυρίαρχο. Τα Κράτη Μέρη προσφέρουν την κατάλληλη υποστήριξη στα ΑμεΑ κατάτην εκπλήρωση των υποχρεώσεων ανατροφής των παιδιών.

3. Τα Κράτη Μέρη εξασφαλίζουν ότι τα παιδιά με αναπηρίαέχουν ίσα δικαιώματα όσον αφορά το δικαίωμα του σεβασμού στην οικογενειακή ζωή.Με σκοπό να πραγματώσουν τα δικαιώματα αυτά και την πρόληψη της καταπίεσης, τηςεγκατάλειψης, της παραμέλησης και της περιθωριοποίησης των παιδιών με αναπηρία,τα Κράτη Μέρη αναλαμβάνουν να παρέχουν έγκαιρη και περιεκτική πληροφόρηση,υπηρεσίες και υποστήριξη στα παιδιά με αναπηρία και στις οικογένειες τους.

4. Τα Κράτη Μέρη εξασφαλίζουν ότι το παιδί δεν θααποχωρίζεται από τους γονείς του παρά τη θέληση του, εκτός αν οι αρμόδιες αρχέςαποφασίσουν με την επιφύλαξη δικαστικής αναθεώρησης και σύμφωνα με τοεφαρμοστέο δίκαιο και διαδικασίες, ότι ο χωρισμός αυτός είναι απαραίτητος γιατο συμφέρον του παιδιού. Σε καμία περίπτωση κανένα παιδί δεν θα χωριστεί απότους γονείς του βάσει της αναπηρίας, είτε του παιδιού, είτε του ενός, είτε καιτων δύο γονέων.

5. Τα Κράτη Μέρη αναλαμβάνουν, όπου η οικογένεια αδυνατεί να φροντίσει γιατο παιδί με αναπηρία, να παρέχουν με κάθε μέσο εναλλακτική φροντίδα εντός τηςευρύτερης οικογένειας και όπου δεν είναι δυνατόν να συμβεί αυτό, εντός τηςκοινότητας και πάλι σε οικογενειακό σχηματισμό.

Άρθρο 24

Εκπαίδευση

1. Τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ΑμεΑ στην εκπαίδευση. Με σκοπό ναπραγματοποιήσουν το δικαίωμα αυτό χωρίς διάκριση και βάσει των ίσων ευκαιριών,τα Κράτη Μέρη εξασφαλίζουν ένα σύστημα ενταξιακής εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδακαι δια βίου μάθηση που αποσκοπεί:

(α) στηνπλήρη ανάπτυξη των ανθρώπινων δυνατοτήτων και την αίσθηση αξιοπρέπειας καιαυτοεκτίμησης, και την ενίσχυση του σεβασμού για τα δικαιώματα του ανθρώπου,τις θεμελιώδεις ελευθερίες και την ανθρώπινη ποικιλομορφία,

(β) τηνανάπτυξη της προσωπικότητας, των ταλέντων και της δημιουργικότητας των ΑμεΑ,όπως επίσης και των διανοητικών και σωματικών ικανοτήτων, στο μέγιστο βαθμό,

(γ) στηδιευκόλυνση των ΑμεΑ προκειμένου να συμμετέχουν αποτελεσματικά σε μια ελεύθερηκοινωνία.

2. Για την πραγματοποίηση αυτού του δικαιώματος, τα ΚράτηΜέρη εξασφαλίζουν ότι:

(α) ταΑμεΑ δεν αποκλείονται από το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα λόγω της αναπηρίας,και ότι τα παιδιά με αναπηρία δεν αποκλείονται από τη δωρεάν και υποχρεωτικήπρωτοβάθμια εκπαίδευση, ή τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, λόγω της αναπηρίας,

(β) ταΑμεΑ μπορούν να έχουν πρόσβαση σε μια ενταξιακή, ποιοτική και δωρεάνπρωτοβάθμια εκπαίδευση και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε ίση βάση με τουςάλλους, στις κοινότητες στις οποίες ζουν,

(γ) παρέχεται εύλογη προσαρμογή των αναγκών του ατόμου,

(δ) ταΑμεΑ θα λαμβάνουν την υποστήριξη που απαιτείται, εντός του γενικούεκπαιδευτικού συστήματος, για να διευκολύνουν την αποτελεσματική τουςεκπαίδευση,

(ε) αποτελεσματικάεξατομικευμένα μέτρα υποστήριξης παρέχονται σε περιβάλλοντα που μεγιστοποιούντην ακαδημαϊκή και κοινωνική ανάπτυξη, σύμφωνα με το σκοπό της πλήρους ένταξης.

3. Τα Κράτη Μέρη διευκολύνουν τα ΑμεΑ να αποκτήσουνδεξιότητες τόσον ως προς το πως θα διάγουν τη ζωή τους, όσον και ως προς τηνκοινωνική ανάπτυξη τους για να διευκολύνουν την πλήρη και ίση συμμετοχή τουςστην εκπαίδευση και ως μέλη της κοινωνίας. Γι’ αυτό, τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν τακατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων:

(α) διευκόλυνσητης εκμάθησης Braille, των εναλλακτικών κειμένων, βοηθητικών καιεναλλακτικών μεθόδων, μέσων και μορφών επικοινωνίας και προσανατολισμού καικινητικών δεξιοτήτων, και διευκόλυνσης της υποστήριξης και της καθοδήγησηςαπό/προς άτομα/ομάδες σχετικές με την αναπηρία,

(β) διευκόλυνσητης εκμάθησης της νοηματικής γλώσσας και της προώθησης της γλωσσικής ταυτότηταςτης κοινότητας των κωφών,

(γ) διασφάλισηότι η εκπαίδευση των ατόμων και συγκεκριμένα των παιδιών που είναι τυφλά, κωφάή κωφώτυφλα, παρέχεται στις πιο κατάλληλες γλώσσες και μεθόδους και μέσαεπικοινωνίας για το άτομο, και σε περιβάλλον που μεγιστοποιεί την ακαδημαϊκήκαι κοινωνική ανάπτυξη.

4. Για να βοηθήσουν στη διασφάλιση της πραγματοποίησηςαυτού του δικαιώματος, τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την πρόσληψηδασκάλων, συμπεριλαμβανομένων και δασκάλων με αναπηρία, οι οποίοι είναιειδικευμένοι στην νοηματική γλώσσα και/ή στην γλώσσα Braille, και για την εκπαίδευση επαγγελματιών και προσωπικούοι οποίοι εργάζονται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Τέτοια εκπαίδευσηενσωματώσει την ευαισθησία για θέματα αναπηρίας και τη χρήση κατάλληλωνβοηθητικών και εναλλακτικών μεθόδων, μέσων και μορφών επικοινωνίας,εκπαιδευτικών τεχνικών και υλικού για υποστήριξη των ΑμεΑ.

5. Τα Κράτη Μέρη διασφαλίζουν ότι τα ΑμεΑ έχουν τηδυνατότητα να έχουν πρόσβαση στη γενική τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην τεχνικήεπαγγελματική εκπαίδευση, στην ενήλικη εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση χωρίςδιάκριση και σε ίση βάση με τους αλλους. Ως προς αυτό, τα Κράτη Μέρηδιασφαλίζουν την παροχή εύλογης προσαρμογής στα ΑμεΑ.

Άρθρο 25

Υγεία

Τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ΑμεΑ στηναπόλαυση του υψηλότερου προσδοκώμενου προτύπου υγείας χωρίς διάκριση με βάσητην αναπηρία. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για ναεξασφαλίσουν την πρόσβαση των ΑμεΑ σε υπηρεσίες υγείας που είναι φιλικάπροσκείμενες στις διακρίσεις των δύο φύλων, συμπεριλαμβανομένης τηςαποκατάστασης που σχετίζεται με την υγεία. Συγκεκριμένα, τα Κράτη Μέρη:

(α) παρέχουνστα ΑμεΑ στο ίδιο εύρος, ποιότητα και επίπεδο, δωρεάν ή ανεκτού κόστους παροχέςυγείας και προγράμματα σε ίση βάση με τους άλλους, ειδικά στον τομέα υγείας πουσχετίζεται με την σεξουαλική ζωή και στην αποκατάσταση της υγείας για τηναναπαραγωγή και με προγράμματα σχεδιασμένα βάσει του πληθυσμού για την δημόσιαυγεία,

(β) παρέχουν στα ΑμεΑ τις υπηρεσίες υγείας που είναι απαραίτητες ειδικά για τιςαναπηρίες τους, συμπεριλαμβανομένης και της πρώιμης αναγνώρισης και επέμβασηςόταν είναι απαραίτητο, και υπηρεσίες σχεδιασμένες να ελαχιστοποιούν και νααποτρέπουν περαιτέρω αναπηρίες συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και τωνηλικιωμένων,

(γ) παρέχουναυτές τις υπηρεσίες υγείας, όσο το δυνατόν πλησιέστερα στις κοινότητες τωνενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων και των αγροτικών περιοχών,

(δ) απαιτούναπό επαγγελματίες υγείας να παρέχουν περίθαλψη ίδιας ποιότητας στα ΑμεΑ όπωςκαι στα άλλα άτομα, και με βάση την ελεύθερη και ενημερωμένη συναίνεση μέσω τηςπληροφόρησης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, την αξιοπρέπεια, την αυτονομία καιτις ανάγκες των ΑμεΑ μέσω της εκπαίδευσης και της διακήρυξης ηθικών προτύπωνγια την δημόσια και ιδιωτική περίθαλψη,

(ε) απαγορεύουντη διάκριση κατά των ΑμεΑ όταν τους παρέχεται ασφάλεια υγείας, και ασφάλειαζωής, όπου τέτοια ασφάλεια προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, η οποία θα πρέπεινα παρέχεται με δίκαιο και λογικό τρόπο,

(στ) προλαμβάνουντη διακρίνουσα άρνηση περίθαλψης ή υπηρεσιών υγείας ή τροφής και υγρών λόγω τηςαναπηρίας.

Άρθρο 26

Ενίσχυση των ικανοτήτων καιαποκατάσταση

1. Τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν αποτελεσματικά και κατάλληλαμέτρα, συμπεριλαμβανομένης και της υποστήριξης και της καθοδήγησης σε άτομα/ομάδεςσχετικές με την αναπηρία, για να διευκολύνουν τα ΑμεΑ να αποκτήσουν και ναδιατηρήσουν τη μέγιστη ανεξαρτησία, πλήρη σωματική, διανοητική, κοινωνική καιεπαγγελματική ικανότητα, και την πλήρη αποκατάσταση και συμμετοχή σε όλες τιςπτυχές της ζωής. Ως προς αυτό τα Κράτη Μέρη οργανώνουν, ενδυναμώνουν καιεπεκτείνουν περιεκτικές υπηρεσίες και προγράμματα ένταξης και αποκατάστασης,ειδικά στους τομείς υγείας, απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικών υπηρεσιών,κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι υπηρεσίες και τα προγράμματα:

(α) να ξεκινούν όσο το δυνατόν νωρίτερα, και να βασίζονται σε πολυπειθαρχικήαξιολόγηση των αναγκών και των δυνατοτήτων του ατόμου,

(β) να υποστηρίζουν τη συμμετοχή και την ένταξη στην κοινότητα και σε όλες τιςεκφάνσεις της κοινωνίας, να είναι εθελοντικά και διαθέσιμα στα ΑμεΑ όσο τοδυνατόν πλησιέστερα στις κοινότητες τους, συμπεριλαμβανομένων και αγροτικώνπεριοχών.

2. Τα Κράτη Μέρη προωθούν την ανάπτυξη αρχικής καιδιαρκούς εκπαίδευσης επαγγελματιών και προσωπικού που απασχολείται σε υπηρεσίεςένταξης και αποκατάστασης.

3. Τα Κράτη Μέρη προωθούν τη διαθεσιμότητα, γνώση καιχρήση βοηθητικών συσκευών και τεχνολογιών, σχεδιασμένα για ΑμεΑ, σχετικά με τηνένταξη και την αποκατάσταση.