Συμπερίληψη των παιδιών με αναπηρία στο γενικό σχολείο: προϋποθέσεις πραγμάτωσης ενός σχολείου για όλους – ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της Βαλέριας Λιούμη – Διϊδρυματικό Π.Μ.Σ. Επιστήμες της Αγωγής μέσω Καινοτόμων Τεχνολογιών και Βιοϊατρικών Προσεγγίσεων – Μέρος 24ο

6.3.         Τύποι παιχνιδιού

Διάφοροι επιστήμονες ανά τα χρόνια διατύπωσαν θεωρίες σχετικά με τις μορφές παιχνιδιού, καταστώντας σαφές πως το παιχνίδι σχετίζεται άμεσα με την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού. Σύμφωνα με μια θεωρία, ξεχωρίζουμε το παιχνίδι που σχετίζεται με την άντληση γνώσεων και την εκμάθηση δεξιοτήτων αφενός και το παιχνίδι που σχετίζεται με την ελεύθερη σκέψη και φαντασία αφετέρου (Hutt, 1976).

Σε μια πιο εκτενή διατύπωση των μορφών του παιχνιδιού διακρίνουμε (Hughes B. , 1999):

1. Το Επικοινωνιακό παιχνίδι (εκφράσεις λεκτικές και σωματικές, λεξιλόγιο)
2. Το Κοινωνικό παιχνίδι (σχετίζεται με την οργάνωση της κοινωνίας)
3. Το Άγαρμπο και χωρίς τάξη (στενή αλληλεπίδραση, βασίζεται στις αισθήσεις)
4. Το παιχνίδι Φαντασίας
5. Το Κοινωνικό-Δραματικό παιχνίδι (υπαρκτά ή φανταστικά βιώματα)
6. Το Δημιουργικό παιχνίδι
7. Το Κινητικό παιχνίδι
8. Το Δραματικό παιχνίδι (παρουσίαση μιας κατάστασης στην οποία το παιδί δεν εμπλέκεται)
9. Το παιχνίδι Ρόλων (ασχολείται με διάφορες κοινωνικές ταυτότητες)
10. Το Διερευνητικό παιχνίδι (το παιδί εξερευνά πράγματα και ιδέες)
11. Το παιχνίδι Αντικειμένου (οπτικοκινητικός συντονισμός)
12. Το Συμβολικό παιχνίδι (ένα αντικείμενο παρουσιάζεται σαν κάτι άλλο)
13. Το Φαντασιωτικό παιχνίδι (ισχύουν κανόνες που δεν είναι φυσικοί)
14. Το Κυριαρχικό παιχνίδι
15. Το Βαθύ παιχνίδι (το παιδί έρχεται σε επαφή με συνθήκες κινδύνου) και τέλος,
16. Το Ανακεφαλαιωτικό παιχνίδι (το παιδί εμπλουτίζει τις πολιτιστικές του γνώσεις).

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν τα παιδιά να παίζουν. Σύμφωνα με τη Sheridan (1977), διακρίνονται έξι τύποι παιχνιδιού, οι οποίοι συνάδουν με τα αναπτυξιακά ορόσημα του παιδιού και κάθε τύπος εξελίσσεται αφού έχουν κατακτηθεί οι δεξιότητες του προηγούμενου. Στο ενεργητικό παιχνίδι αναπτύσσονται απλές σωματικές δεξιότητες και απαιτείται αρκετός χώρος για να πραγματοποιηθεί. Στο διερευνητικό και παραπλανητικό παιχνίδι, που ξεκινά μετά το πρώτο τρίμηνο ζωής του παιδιού, αναπτύσσονται πιο σύνθετες σωματικές δεξιότητες ανάλογες με τα αναπτυξιακά ορόσημα της ηλικίας και χρειάζονται απλά καθημερινά αντικείμενα για να επιτευχθεί. Συνεχίζοντας, η Sheridan αναφέρει το μιμητικό παιχνίδι, το οποίο ξεκινά στον έβδομο με ένατο μήνα και προϋποθέτει ακόμα πιο σύνθετες σωματικές δεξιότητες. Το παιδί μιμείται αρχικά καταστάσεις που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του και στη συνέχεια επαναλαμβάνει τη μίμηση για να λάβει κάποια επιβράβευση ή ευχαρίστηση. Το κατασκευαστικό παιχνίδι ξεκινά περίπου στους 18-20 μήνες, αφορά πολύ απλές κατασκευές με τουβλάκια και απαιτεί την κατάκτηση των παραπάνω δεξιοτήτων και την ενίσχυση πνευματικών δεξιοτήτων, ενώ το παιχνίδι προσποίησης ξεκινά στους 22 μήνες και βασίζεται ιδιαίτερα στην κατάκτηση των δεξιοτήτων του παιχνιδιού μίμησης. Διαθέτει μεγαλύτερη πολυπλοκότητα και τα παιδιά εξασκούν τις ήδη υπάρχουσες δεξιότητες και γνώσεις, ενώ είναι απαραίτητο να υπάρχει κάποιου είδους γλωσσική επικοινωνία. Τέλος, τα παιχνίδια με κανόνες απαιτούν την κατάκτηση όλων των παραπάνω δεξιοτήτων και ξεκινούν στον τέταρτο περίπου χρόνο.

Σε μια άλλη κατηγοριοποίηση που αφορά συμπεριφορές σχετικά με το παιχνίδι σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, διακρίνονται: (1) η παρατήρηση, όπου το παιδί δεν εμπλέκεται στο παιχνίδι, αλλά παρατηρεί, (2) το μοναχικό παιχνίδι, όπου το παιδί παίζει χωρίς παρέα, (3) η παθητική θέαση, όπου το παιδί δεν εμπλέκεται στο παιχνίδι αλλά συζητά με την ομάδα παιδιών που παίζουν για άσχετα θέματα, (4) το παράλληλο παιχνίδι, όπου τα παιδιά παίζουν διαφορετικά παιχνίδια παράλληλα, (5) το συνειρμικό παιχνίδι, όπου τα παιδιά εμπλέκονται στο ίδιο παιχνίδι χωρίς κάποια οργάνωση και (6) το συνεργατικό παιχνίδι, όπου τα παιδιά παίζουν μαζί και συνεργάζονται σε μια δομημένη δραστηριότητα (Parten, 1932).