Συμπερίληψη των παιδιών με αναπηρία στο γενικό σχολείο: προϋποθέσεις πραγμάτωσης ενός σχολείου για όλους – ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της Βαλέριας Λιούμη – Διϊδρυματικό Π.Μ.Σ. Επιστήμες της Αγωγής μέσω Καινοτόμων Τεχνολογιών και Βιοϊατρικών Προσεγγίσεων – Μέρος 22ο
Κεφάλαιο 6. Το παιχνίδι στην πρώιμη παιδική ηλικία και η σχέση του με τη συμπερίληψη
6.1. Αποσαφηνίζοντας την έννοια του παιχνιδιού
Στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 31, το παιχνίδι κατοχυρώνεται ως βασικό δικαίωμα των παιδιών (United Nations, 1989). Οι κρατικές πολιτικές στηριζόμενες σε διάφορες σχετικές μελέτες που τονίζουν τη σημασία του παιχνιδιού προσανατολίζονται όλο και περισσότερο προς την διαφύλαξη του δικαιώματος των παιδιών στο παιχνίδι, τόσο για τη μάθηση όσο και για την ψυχαγωγία. Ωστόσο, για να μάθει ένα παιδί μέσω του παιχνιδιού είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί πρώτα η ικανότητά του να παίζει. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό και να υποστηριχθεί το αυθόρμητο παιχνίδι των παιδιών, καθώς ενισχύει την αυτοπεποίθηση και βοηθά στην συγκέντρωση και διατήρηση της προσοχής κάνοντας τη μαθησιακή διαδικασία ευκολότερη (Sheridan, 2014).
Το παιχνίδι είναι μια συμπεριφορά, που χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα κάνοντας δύσκολο τον ορισμό του (Moyles, 1989). Σύμφωνα με τη Sheridan (1977), το παιχνίδι ορίζεται ως
«η πρόθυμη συμμετοχή στην ευχάριστη σωματική ή διανοητική προσπάθεια για την απόκτηση συναισθηματικής ικανοποίησης». Άλλοι θεωρητικοί αναφέρουν πως απαραίτητη προϋπόθεση για να οριστεί μια συμπεριφορά ως παιχνίδι είναι να χαρακτηρίζεται από εκούσια συμμετοχή, κίνητρο, ευχάριστα συναισθήματα, από την ικανότητα προσποίησης και από την απόλαυση της διαδικασίας και όχι της έκβασης (Krasnor & Pepler, 1980). Συμπληρωματικά, μια δραστηριότητα πιθανότατα να χαρακτηριστεί ως παιχνίδι, αν εμπεριέχει αρκετά από τα στοιχεία του παιχνιδιού (Pellegrini, 1991). Η δυσκολία ακριβούς οριοθέτησης του όρου προκύπτει από το γεγονός ότι τον προσεγγίζουμε από τη σκοπιά των ενηλίκων και όχι των παιδιών, καθώς η σημασία ποικίλει για κάθε άνθρωπο και για κάθε χρονική περίοδο (Howard, 2009).
Επομένως, πιο αποτελεσματικό θα ήταν να προσεγγίσουμε τον ορισμό με βάση τη σημασία του για τα ίδια τα παιδιά. Σύμφωνα με έρευνες, τα νήπια αντιλαμβάνονται το παιχνίδι σαν μια δραστηριότητα που την επιλέγουν ελεύθερα και καθοδηγείται από εκείνα. Άξια αναφοράς είναι η παρατήρηση πως για τα παιδιά η διασκέδαση δεν είναι πρωτίστης σημασίας κατά το παιχνίδι (Keating, Fabian, Jordan, Mavers, & Roberts, 2000).
Ακόμη, φαίνεται πως ενέχει σημαντική θέση η τοποθεσία που πραγματοποιείται μια δραστηριότητα, δηλαδή, αν πραγματοποιείται στο στρώμα αντί για το θρανίο, ή στην αυλή αντί για τη σχολική τάξη (Parker, 2007). Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί, πως ως περιβάλλον παιχνιδιού ορίζεται ένα ήρεμο και ασφαλές πλαίσιο, με το οποίο σχετίζεται το παιδί μέσω του παιχνιδιού, το οποίο χαρακτηρίζεται από λήψη αποφάσεων, προσωπική πρωτοβουλία, φαντασία και συνδυάζει σωματικές-λεκτικές και πνευματικές λειτουργίες (Fitzgerald, Lynch, Martin, & Cullen, 2021). Επίσης, για να χαρακτηριστεί μια δραστηριότητα ως παιχνίδι, υπολογίζεται και το κατά πόσο και με ποιο τρόπο παρεμβαίνει κάποιος ενήλικας σε αυτή (Mclnnes, Howard, Miles, & Crowley, 2009). Ίσως όμως, η δραστηριότητα αυτή κάθε αυτή να μην είναι τόσο σημαντική, όσο η εντύπωση που έχουν για αυτή τα παιδιά, αν δηλαδή την αντιλαμβάνονται ως παιχνίδι ή όχι (Bundy, 1993).
