Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ – ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΣΕΙΡΑ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, Επιστήμες της Αγωγής: Ειδική Αγωγή, Εκπαίδευση και Αποκατάσταση – Μέρος 23ο
4.1. Συζήτηση (Μέρος 2ο)
Τα άτομα με οπτική αναπηρία έρχονται αντιμέτωπα με αρκετούς περιορισμούς. Ειδικότερα, αντιμετωπίζουν δυσκολίες τόσο σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (ανεξάρτητη μετακίνηση και διαβίωση) όσο και σε ζητήματα ψυχοκοινωνικής προσαρμογής (αίσθημα μοναξιάς, κοινωνική απομόνωση, δυσκολίες στην επικοινωνία) (Kef, Hox & Habekothe, 2000). Είναι λοιπόν αναγκαίο μέσω της κοινωνικής στήριξης να επιδιώκεται η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων ώστε τα άτομα να είναι ικανά να χρησιμοποιήσουν διαπροσωπικές δεξιότητες με στόχο την δημιουργία και τη διατήρηση κοινωνικών συναναστροφών και κατά συνέπεια την καλύτερη κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση (Guerette & Smedema, 2011).
Η κοινωνική ένταξη των ατόμων με οπτική αναπηρία διευκολύνεται τόσο από την οικογένεια όσο και από τις ατομικές δεξιότητες του ατόμου με αναπηρία, συμβάλλοντας στην εξεύρεση δικτύου κοινωνικής υποστήριξης (Oviedo-Cáceres et al, 2023). Στο σχολικό πλαίσιο, οι φιλίες και η θετική γνώμη από σημαντικούς άλλους μπορεί να τονώσουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών με οπτική αναπηρία και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη υποστηρικτικών σχέσεων με άλλου, στην ψυχολογική ευεξία, την ανθεκτικότητα και την ψυχική υγεία (Kolb & Hanley-Maxwell, 2003), βοηθώντας τα να κοινωνικοποιηθούν με επιτυχία, επιτυγχάνοντας μια ενεργό κοινοτική ζωή (Wadegaonkar, Sonawane, & Uplane, 2015). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η υλοποίηση των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της κοινωνικής ένταξης των μαθητών με οπτικές αναπηρίες. Οι παρεμβάσεις σε διαφορετικά επίπεδα είναι απαραίτητες προκειμένου να βελτιωθούν οι δυνατότητες κοινωνικής ένταξης αυτών των μαθητών (de Verdier, 2016). Οι μαθητές με οπτική αναπηρία που αναπτύσσουν φιλίες στο σχολείο, διασκεδάζουν, συνομιλούν μαζί με άλλα παιδιά στον ελεύθερο χρόνο τους, έχουν πλήρη συμμετοχή σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες, ενώ ακόμη υποστηρίζονται ενεργά από το σχολείο στο πλαίσιο των εξωσχολικών δραστηριοτήτων είναι σε θέση να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία και να διατηρήσουν την αυτοεκτίμησή τους, συμμετέχοντας στην καθημερινή ζωή του σχολείου και στην κοινότητα, δίχως να αποκλείονται (Parvin, 2015). Το προσωπικό του σχολείου θα πρέπει να ενισχύει την κοινωνική ένταξη των μαθητών με οπτική αναπηρία, διευκολύνοντας την αυτοδιάθεση τους, επιτρέποντας τους να εξερευνήσουν και να αξιοποιήσουν τα δυνατά τους σημεία, να έχουν πλήρη πρόσβαση στο πρόγραμμα σπουδών μαζί με τους συνομηλίκους τους και να έχουν χρόνο και ευκαιρία να αναπτύξουν φιλίες και κοινωνικοποίηση με αυτούς τους συνομηλίκους (Jessup et al, 2018).
Σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι επίσης σημαντική η παροχή κοινωνικής στήριξης σε φοιτητές με οπτική αναπηρία, με στόχο την κοινωνική ένταξη τους (Papadopoulos & Papakonstantinou, 2016). Η κοινωνική υποστήριξη που παρέχεται στους φοιτητές με οπτική αναπηρία από τα μέλη του προσωπικού και τους συνομηλίκους τους στα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνική ένταξη των φοιτητών αυτών και την κοινωνική αποδοχή τους (Manitsa & Doikou, 2022). Είναι αναγκαία η ύπαρξη θετικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των φοιτητών με οπτική αναπηρία και των βλέποντων συμφοιτητών τους προκειμένου να ενισχύεται η προώθηση της συμμετοχής τους στην κοινότητα (Acheampong, Acheampong, & Rockson, 2021). Για να διευκολυνθεί η κοινωνική υποστήριξη των φοιτητών με οπτική αναπηρία, τα πανεπιστήμια πρέπει να προωθήσουν την κατανόηση της αναπηρίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση – μεταξύ του προσωπικού, των καθηγητών και των ίδιων των φοιτητών – ενώ ακόμη πρέπει επίσης να αναγνωριστεί η σπουδαιότητα δημιουργίας ενός περιβάλλοντος χωρίς αποκλεισμούς. (Almog, 2018).
Όπως αναδείχθηκε από τη βιβλιογραφία, η κοινωνική υποστήριξη μπορεί τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, μέσα από τη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες, επιδρώντας θετικά στην ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία (HRQoL) μεταξύ των ατόμων με οπτική αναπηρία (Haegele, Zhu & Luginsland, 2024). Πρόσθετα, η διαδικτυακή συνομιλία μπορεί να επηρεάσει θετικά την κοινωνική υποστήριξη και την αίσθηση ευημερίας του ατόμου. Συνεπώς, το διαδίκτυο μπορεί να έχει πιθανές πρακτικές επιπτώσεις στην αύξηση της ανεξαρτησίας και της κοινωνικής σύνδεσης σε άτομα με οπτική αναπηρία (Smedema & McKenzie, 2010).
Εν συνεχεία, η εύρεση εργασίας αποτελεί βασικό παράγοντα για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των ατόμων ανεξάρτητα από την ύπαρξη κάποιας αναπηρίας. Έχει αποδειχθεί πως τα άτομα με οπτική αναπηρία τα οποία ήταν ενεργά στην εργασιακή απασχόληση παρουσίαζαν χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και κοινωνικής απομόνωσης. Ταυτόχρονα, η εργασιακή απασχόληση οδηγεί και σε οικονομική ανεξαρτησία και κοινωνική ενσωμάτωση γεγονός που αυτομάτως συνδέεται με ένα καλύτερο επίπεδο ζωής (Jahoda, 1981). Μάλιστα, οι έρευνες απέδειξαν πως τα άτομα με οπτική αναπηρία που εργάζονταν είχαν αναπτύξει μεγαλύτερο κύκλο κοινωνικών δικτύων και τα επίπεδα αντιληπτής κοινωνικής στήριξης ήταν σαφώς υψηλότερα από εκείνα των ατόμων που ήταν άνεργα.
