Η συμβολή της λογοτεχνίας στην ευαισθητοποίηση των μαθητών και των μαθητριών για ζητήματα κινητικής αναπηρίας – ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΜΑΡΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ – Δ.Π.Μ.Σ. Επιστήμες της Αγωγής μέσω Καινοτόμων Τεχνολογιών και Βιοϊατρικών Προσεγγίσεων – Μέρος 6ο
1.3 Κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας
Το κοινωνικό μοντέλο έχει τις ρίζες του στις διεκδικήσεις του αναπηρικού κινήματος στις δεκαετίες του 1960 και 1970. Οι ανάπηροι συνδικαλιστές ζητούσαν να ορθώσουν το ανάστημά τους και να διεκδικήσουν τη θέση που τους αρμόζει στην κοινωνία ως βασικά μέλη και όχι στο περιθωρίο. Ο Oliver (2009) προτάσσει ως λόγο της δημιουργίας μιας κοινωνικής θεωρίας για την αναπηρία το γεγονός ότι η αναπηρία δεν σχετίζεται μόνο με ατομικό πρόβλημα μόνο στο πλαίσιο μιας καπιταλιστικής κοινωνίας ή μόνο με βιολογικούς αιτιακούς παράγοντες.
Η αναπηρία έχει και διαφορετική προσέγγιση, ανάλογα με το πολιτισμικό-κοινωνικό περιβάλλον που υπάρχει. Για την εννοιολόγηση και την προσέγγιση της αναπηρίας κρίνεται αναγκαίο να μελετηθούν και λοιποί παράγοντες, οι οποίοι εύσχημα παραλείπονται από το ατομικό μοντέλο. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ο Π.Ο.Υ. αναγκάστηκε να συμμορφωθεί και να προσδώσει καινούρια εννοιολόγηση στην αναπηρία. Η ίδια πλέον προσδιορίζεται όχι ως κάτι το στατικό, αλλά ως κάτι που μεταβάλλεται βάσει των προσωπικών χαρακτηριστικών του καθενός και των επιδράσεων του περιβάλλοντός του (Σούλης, 2013).
Με αυτή την εννοιολόγηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η ίδια παύει να θεωρείται ως ένα πρόβλημα, μια βλάβη ή μια τραγωδία που περιορίζεται σε ατομικό επίπεδο, αλλά λαμβάνονται υπόψη λοιποί κοινωνικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες, οι οποίοι περιορίζουν το άτομο με αναπηρία και το αποκλείουν από την ισότιμη πρόσβασή του στις δομές της κοινωνικής οργάνωσης (υγεία, παιδεία, εργασία).
Οι περιορισμοί μπορεί να είναι είτε φυσικοί-πεζοδρόμια ή πόρτες που δεν είναι προσαρμοσμένοι για την πρόσβαση των ατόμων που κινούνται με αμαξίδιο-, είτε πρακτικοί στην καθημερινή μας ζωή -για παράδειγμα σε συνεντεύξεις για μια θέση εργασίας ο χρόνος επεξεργασίας μιας ερώτησης είναι περιορισμένος για τα άτομα που χρειάζονται επιπλέον χρόνο απόκρισης, – είτε τέλος προκαταλήψεις που συνοδεύουν τα άτομα με αναπηρία (Jaswal, 2024).
Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας αποτελεί μια ριζοσπαστική θέση, η οποία καταφέρνει να αποσυνδέσει την κοινωνία από τη βιολογία και να συνδέσει την αναπηρία με τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις διακρίσεις που οι ίδιοι υφίστανται (Hughes, 2014, σσ. 150-151).
