Η συμβολή της λογοτεχνίας στην ευαισθητοποίηση των μαθητών και των μαθητριών για ζητήματα κινητικής αναπηρίας – ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΜΑΡΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ – Δ.Π.Μ.Σ. Επιστήμες της Αγωγής μέσω Καινοτόμων Τεχνολογιών και Βιοϊατρικών Προσεγγίσεων – Μέρος 8o
1.4 Οι επιδράσεις του ατομικού και του κοινωνικού μοντέλου στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία
Οι κοινωνικές θεωρίας περί αναπηρίας, πέραν των όποιων επικρίσεων έχουν δεχθεί, αποτέλεσαν τη βάση για μια συμπεριληπτική εκπαίδευση, στην οποία οι ανάπηροι μαθητές αντιμετωπίζονται ως πολύτιμοι κρίκοι της αλυσίδας της εκπαίδευσης. Το κοινωνικό μοντέλο αποτελεί το θεμέλιο για να αρθούν οι αποκλεισμοί, τους οποίους είχε δημιουργήσει το ατομικό-ιατρικό μοντέλο. Η πεποί- θηση ότι η αναπηρία αποτελούσε «βλάβη» συνετέλεσε στην επικράτηση του δυαδικού εκπαιδευ- τικού συστήματος, που επικρατεί στις δυτικές χώρες (Ζιώνιου-Σιδέρη, 2011, σσ. 76-79). Στη βάση αυτού του μοντέλου, οι μαθητές χωρίζονται σε δυο διακριτές κατηγορίες, σε εκείνους που δύνα- νται να λάβουν μια γενική εκπαίδευση (γενική αγωγή) και σε εκείνους που λαμβάνουν μια πιο εξατομικευμένη εκπαίδευση (ειδική αγωγή). Στην τελευταία κατηγορία μαθητών εντάσσονται οι μαθητές/μαθήτριες που έχουν κάποια αναπηρία (κινητική, νοητική, αναπτυξιακή). Ο διαχωρισμός μεταξύ μαθητών γενικής και ειδικής αγωγής παρακωλύει το εκπαιδευτικό έργο και διαιωνίζει την πεποίθηση ότι το γενικό σχολείο αδυνατεί να καλύψει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία (Βλάχου Αναστασία, 2012).
Η πεποίθηση ότι οι εκπαιδευτικοί του γενικού σχολείου αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών με αναπηρία ενισχύει τον κοινωνικό αποκλει- σμό των δεύτερων. Το κοινωνικό μοντέλο άνοιξε τον κύκλο των συζητήσεων για την ομαλή ένταξη των μαθητών με αναπηρία στο σχολικό περιβάλλον. Οι εκπρόσωποι του κοινωνικού μοντέλου α- ναπηρίας μετέφεραν το κέντρο βάρους στην ανάγκη για ίσες ευκαιρίες παροχής εκπαίδευσης στους ανάπηρους μαθητές βασιζόμενοι στην εξασφάλιση των ίσων δικαιωμάτων τους για συμμε- τοχή στις κοινωνικές υπηρεσίες (Ζιώνιου-Σιδέρη, 2011).
Προς αυτήν την κατεύθυνση οραματίζονται ένα σχολείο για όλους, ένα κοινό σχολείο στο οποίο θα καλύπτονται οι μαθησιακές ανάγκες όλων των μαθητών, ένα κοινό σχολείο που θα σέ- βεται τον κάθε μαθητή και την κάθε μαθήτρια ως ξεχωριστή προσωπικότητα. Η ανάγκη για τη δη- μιουργία ενός γενικού εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο θα εναρμονίζει τις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε μαθητή από τη μια πλευρά και από την άλλη πλευρά θα προωθεί την ιδέα ότι η εκπαίδευση συνιστά ένα κοινωνικό αγαθό και αναφαίρετο δικαίωμα όλων των μαθητών, τίθεται ως προτεραιότητα (Βλάχου Αναστασία, 2012). Χάρη στο κοινωνικό μοντέλο, δίνεται η δυνατότητα στα ανάπηρα άτομα να μην αποκλείονται και να μη βρίσκονται σε μειονεκτική θέση συγκριτικά με τους υπόλοιπους (Χατζηπέτρου, 2014).
Η δημιουργία ενός κοινού σχολείου, ενός σχολείου για όλους καταργεί κάθε συζήτηση περί «ελαττωματολογίας» και προσπαθεί να εναρμονιστεί στην κοινωνική πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, δεν είναι ελαττωματικός ο εκάστοτε μαθητής που πρέπει να προσαρμοστεί στο περι- βάλλον. Αντιθέτως, το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον είναι εκείνο το οποίο χρειάζεται να προσαρμοστεί για να περικλείσει τον συγκεκριμένο μαθητή ισότιμα στο σχολικό πλαίσιο. Αποτελεί κοινωνική επιταγή η ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών/τριών ανεξαιρέτως φυλής, καταγωγής, φύλου, θρησκευτικών πεποιθήσεων, σωματικής αρτιμέλειας (Σούλης, 2013). Η συνεκπαίδευση των μαθητών αίρει όλους τους υφιστάμενους περιορισμούς και τους παραδοσιακούς τρόπους δι- δασκαλίας και προκρίνει σύγχρονες συμπεριληπτικές εκπαιδευτικές πρακτικές.
