Η συμβολή της λογοτεχνίας στην ευαισθητοποίηση των μαθητών και των μαθητριών για ζητήματα κινητικής αναπηρίας – ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΜΑΡΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ – Δ.Π.Μ.Σ. Επιστήμες της Αγωγής μέσω Καινοτόμων Τεχνολογιών και Βιοϊατρικών Προσεγγίσεων – Μέρος 18ο
Β’ Μέρος: Ερευνητικό μέρος
Κεφάλαιο 1o: Μεθοδολογία Έρευνας
Λαμβάνοντας υπόψη τον συμβολικό χαρακτήρα του λογοτεχνικού κειμένου, τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών αναφορικά με την εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και τη στοχοθεσία του Αναλυτικού Προγράμματος σπουδών, η παρούσα διδακτική πρόταση αποσκοπεί στη διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους η ανάλυση ενός λογοτεχνικού κειμένου συνδράμει αποφασιστικά στην απόκτηση γνώσεων αναφορικά με την αναπηρία, αλλά και στην ευαισθητοποίηση των μαθητών και των μαθητριών της γενικής τάξης για θέματα που αφορούν στην αναπηρία.
Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, επιλέγεται ως ερευνητική μέθοδος η ανάλυση αποσπασμάτων δυο λογοτεχνικών κειμένων, της Λεώνης, η οποία βρίσκεται στα σχολικά εγχειρίδια του Γυμνασίου και της συλλογής διηγημάτων Μάθε με να σ’ αγαπώ. Επιλέγονται τα συγκεκριμένα λογοτεχνικά έργα ως ερευνητικό εργαλείο, καθότι το κοινό τους σημείο είναι η ηρωΐδα που έχει διαγνωστεί με σκλήρυνση κατά πλάκας. Η Λεώνη βρίσκεται στην εφηβεία, άρα είναι συνομήλικη με τον πληθυσμό της τάξης, ενώ η Αντιγόνη βρίσκεται σε μεγαλύτερη ηλικία. Μέσα από τα αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων επιδιώκεται να έρθουν σταδιακά σε επαφή με την σκλήρυνση κατά πλάκας, να αντιληφθούν τη συμπτωματολογία της και στο τέλος να κατανοήσουν την ανάγκη και των δυο ηρωΐδων για ισότιμη πρόσβαση στις δομές της κοινωνικής ζωής.
Η παρούσα ερευνητική μέθοδος προσέγγισης του ζητήματος της αναπηρίας λαμβάνει υπόψη την τρέχουσα βιβλιογραφία αναφορικά με την οποία τα παιδιά και οι έφηβοι αποκτούν γνώση, όταν έχουν τα απαραίτητα ερεθίσματα να το κάνουν. Η λογοτεχνία αποτελεί την πρώτη ύλη, προκειμένου να λάβουν τα απαραίτητα ερεθίσματα που θα τους δώσουν το κίνητρο για μάθηση. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την θεωρία του Vygotsky και του κοινωνικού κονστρουκτουβισμού το λογοτεχνικό κείμενο θα τους βοηθήσει να συνδέσουν το περιεχόμενο των λογοτεχνικών κειμένων με παραδείγματα από την καθημερινή τους ζωή.
Έτσι, η ανάλυση των λογοτεχνικών κειμένων συνοδεύεται από εποικοδομητικές συζητήσεις, στις οποίες οι ίδιοι ανακαλούν στη μνήμη τους επώνυμους ανθρώπους με σκλήρυνση κατά πλάκας, οι οποίοι διαπρέπουν στον τομέα τους ο καθένας ξεχωριστά (αθλητές, επιστήμονες, εικαστικοί). Συν τοις άλλοις, κατά τη διαδικασία της ανάλυσης των λογοτεχνικών κειμένων οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν τη δυνατότητα να δώσουν τη δική τους ερμηνεία στο περιεχόμενο των κειμένων, όπως προτάσσει η αποδόμηση. Τα υπό ανάλυση προτεινόμενα κείμενα παρέχουν την ευελιξία στα παιδιά να τα ερμηνεύσουν κατά το δοκούν, να καταθέσουν τα δικά τους συναισθήματα, τις δικές τους σκέψεις και να συμπληρώσουν τα ίδια την κατάληξη της ιστορίας. Και τα δυο κείμενα έχουν τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν τα παιδιά για να προβληματιστούν περεταίρω.
Συγχρόνως, ο ζωντανός και παραστατικός λόγος των αποσπασμάτων που επιλέγονται καθιστούν το ύφος του κειμένου απλό και οικείο προς τους εφήβους, σε τέτοιο βαθμό που να επιτρέπει στον/στην εκπαιδευτικό να αξιοποιήσει και άλλες διδακτικές περιοχές, έτσι ώστε να προσεγγίσει το θέμα της αναπηρίας από πολλές πλευρές. Οι Τ.Π.Ε. από κοινού με την τέχνη (προβολή ταινίας μικρού μήκους στο Youtube) συντελούν στην κατανόηση των συμπτωμάτων της σκλήρυνσης κατά πλάκας στον προβληματισμό των νέων αναφορικά με τη θέση των αναπήρων συμπολιτών μας στο σχολείο σε πρωτογενές στάδιο και στην κοινωνία στη μετέπειτα ενήλικη ζωή. Ταυτόχρονα, δίνουν την ευκαιρία και της διαθεματικής συνεργατικής προσέγγισης της αναπηρίας μέσα από το παράδειγμα καλλιτεχνών με σκλήρυνση κατά πλάκας ή πολλαπλή σκλήρυνση.
Τα συγκεκριμένα λογοτεχνικά κείμενα αποτελούν, συνεπώς, τον θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίο οι εκπαιδευτικοί θα ενορχηστρώσουν τη δική τους προσωπική διδακτική μέθοδο. Συγχρόνως, παρέχουν τη δυνατότητα για την υλοποίηση ενός άρτια σχεδιασμένου διδακτικού σεναρίου, το οποίο βασιζόμενο στη λογοτεχνία επιδιώκει καταρχάς να προβληματίσει και μετέπειτα να ευαισθητοποιήσει τους εφήβους σχετικά με την κινητική αναπηρία και τη θέση των ανάπηρων παιδιών και πολιτών στο σχολείο και στην κοινωνία.
Η λογοτεχνία ως βάση της ερευνητικής μεθόδου δίνει την ευκαιρία για μια πολύπλευρη, πλουραλιστική και ολιστική προσέγγιση του ζητήματος της κινητικής αναπηρίας στους εφήβους.
