«Εργασιακές σχέσεις και εργασιακό στρες ατόμων με αισθητηριακές αναπηρίες (Κώφωση και Τύφλωση)» Διπλωματική Εργασία της Κουλανδρέτσου Αγγελικής – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ, ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ-Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής-Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμες της Αγωγής: Ειδική Αγωγή, Εκπαίδευση και Αποκατάσταση» – Μέρος 17ο
Κεφάλαιο 4ο Αποτελέσματα της έρευνας: Εργασιακό στρες
4.1 Εργασιακό στρες και αναπηρία
Η εργασία αποτελεί ένα σημαντικό πυλώνα στη ζωή του ανθρώπου, και ιδιαίτερα για τα άτομα με αναπηρία, όπως αναλύθηκε σε προηγούμενη ενότητα. Τα οφέλη της είναι πολλά, καθώς προσφέρει τη δυνατότητα στα άτομα να αποκτήσουν τα απαραίτητα οικονομικά μέσα που χρειάζονται για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών τους ενώ παράλληλα, ανοίγει το δρόμο για προσωπική ανάπτυξη και κοινωνική αναγνώριση. Το εργασιακό στρες ωστόσο που πολλές φορές επιφέρει η εργασία έχει σημαντικές επιπτώσεις, για τους εργαζόμενους, αλλά και για τη ψυχική τους υγεία. Οι εργαζόμενοι με αναπηρία που νιώθουν έντονα το εργασιακό στρες, αντιμετωπίζουν προβλήματα στο ανταγωνιστικό περιβάλλον, καθώς εμφανίζουν χαμηλότερη παραγωγικότητα, και δεν είναι ενθουσιώδεις στον εργασιακό τους ρόλο.
Ο όρος «στρες» είτε στο πλαίσιο γενικότερης υγείας είτε στο εργασιακό περιβάλλον, αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου το άτομο αντιμετωπίζει υπερβολική πίεση ή άγχος, ψυχικές καταστάσεις, με αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία των ατόμων. Αυτή η κατάσταση θεωρείται ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας στη δυτική κοινωνία, και υπολογίζεται ότι προκαλεί τεράστιες οικονομικές απώλειες (Cartwright & Cooper, 1997). Πιο αναλυτικά, το στρες αντιπροσωπεύει την κατάσταση όπου το άτομο αισθάνεται υπερβολικά φορτωμένο και ανήσυχο λόγω πίεσης, ενός αυξημένου
ρυθμού ζωής ή επαγγελματικών απαιτήσεων. Το εργασιακό άγχος αποτελεί ένα
παγκόσμιο φαινόμενο που απασχολεί όλους τους εργαζόμενους, ανεξαρτήτως του κλάδου στον οποίο εργάζονται και αποτελεί ένα πρόβλημα το οποίο αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις (Cambien, 2020). Tο εργασιακό στρες μπορεί να περιγραφεί ως μια αρνητική ψυχολογική κατάσταση που προκύπτει όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται ότι το εργασιακό περιβάλλον τον απειλεί συναισθηματικά και σωματικά. Συνήθως, αυτό συμβαίνει όταν τα εργασιακά χαρακτηριστικά, όπως η πίεση, οι απαιτήσεις και οι προκλήσεις, είναι υπερβολικά ή αντιμετωπίζονται ως απειλητικά από το άτομο (Jamal, 2005).
Η σημασία του εργασιακού στρες αναγνωρίζεται και από τον αυξημένο αριθμό των ερευνών που επικεντρώνονται σε αυτό το θέμα και από την προσπάθεια των οργανισμών να το αντιμετωπίσουν. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια μέση επιχείρηση δαπανά περίπου το 20% των μισθών της για την καταπολέμηση των προβλημάτων που πηγάζουν από το στρες (Avey et al.,2009). Το εργασιακό περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει έντονο στρες, καθώς οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις των εργοδοτών αυξάνονται, ενώ οι εργαζόμενοι νιώθουν αβεβαιότητα σχετικά με τη διατήρηση της θέσης εργασίας τους. Ο ανταγωνισμός για ευκαιρίες προαγωγής, οι απαιτητικές συνθήκες εργασίας και η δυσλειτουργική οργανωτική συμπεριφορά μπορούν να οδηγήσουν τους εργαζομένους σε αίσθηση εξάντλησης, απογοήτευσης και μειωμένο ενδιαφέρον για την εργασία τους (Enzmann, D.,et all. 1998).
Στη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τους Ghaneh et al. (2021), στην πόλη της Τεχεράνης, εξετάστηκε πώς η εργασιακή κατάσταση και το είδος του επαγγέλματος συσχετίζονται άμεσα με το επίπεδο εργασιακού στρες και τη γενική υγεία των εργαζομένων που έχουν σωματικές αναπηρίες. Συμμετείχαν 273 άτομα με σωματικές αναπηρίες στη μελέτη εκ των οποίων οι γυναίκες και τα άτομα που ήταν παντρεμένα, είχαν υψηλότερά επίπεδα εργασιακού στρες και περισσότερα σωματικά συμπτώματα. Όσον αφορά τους εργαζομένους με μερική απασχόληση, είχαν υψηλότερα ποσοστά σωματικών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, κάτι το οποίο οφειλόταν στο γεγονός πως δεν είχαν επιλέξει οι ίδιοι αυτήν τη μορφή απασχόλησης. Συνοψίζοντας, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εργαζόμενοι με σωματικές αναπηρίες αντιμετωπίζουν εργασιακό στρες, και οι διάφοροι παράγοντες όπως το φύλο, το επαγγελματικό καθεστώς και η οικογενειακή κατάσταση επηρεάζουν το επίπεδο αυτού του στρες και τη γενική υγεία τους (Ghaneh et al., 2021).
