Αρσένιο Ροντρίγες
Απόσπασμα από άρθρο με τίτλο “Αρσένιο Ροντρίγες” της ιστοσελίδας www.milonga.co.uk.
Πατέρας του “σον μοντούνο”, πολυγραφότατος συνθέτης και στιχουργός, άφταστος τρεσέρο, δημιουργός του “κονχούντο”, είναι μάλλον αδύνατον να υπερεκτιμηθεί η σπουδαιότητα του Αρσένιο Ροντρίγες στην κουβανέζικη μουσική. Ο Αρσένιο, ήταν ο ίδιος ο ορισμός της κουβανέζικης μουσικής τη δεκαετία του 1940 και θεωρείται πατέρας μαζί και μητέρα του μάμπο. Οι επιρροές της μουσικής του επανάστασης είναι αισθητές ακόμα και σήμερα.
Παρ΄ όλα αυτά, ο Αρσένιο δεν κατέχει τη θέση που του αρμόζει στο μουσικό πάνθεον και είναι σχεδόν μία ξεχασμένη φιγούρα. Πολύ λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με την ημερομηνία γέννησής του, το έτος, τον τόπο του θανάτου, ακόμα και με το όνομά του. Ο Αρσένιο, λέγεται ότι γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου του 1911 στο Γκουιρα ντε Μακουρίχες, μία μικρή πόλη στην επαρχία Ματάνσας και πέθανε πάμφτωχος, στην ψάθα, το 1972 στο Λος Άντζελες.
Ο Αρσένιο καταγόταν από μία φυλή του Κονγκό. Ο παππούς του, ο οποίος είχε μεταφερθεί από το Κονγκό στην Κούβα ως δούλος, ήταν πολύ περήφανος για την καταγωγή του και πέρασε και στα δεκαοκτώ του εγγόνια όλες τις γνώσεις του για τις παραδόσεις του τόπου του. Έτσι όλη αυτή η υπερηφάνεια της Αφρικής διαπέρασε τη ζωή του Αρσένιο και κατ΄ επέκταση και τη μουσική του, η οποία βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με το ακροατήριό του, το οποίο στα εξελιγμένα νυχτερινά κέντρα και τα καζίνο της Αβάνας, ήταν λευκό.
Ο Αρσένιο σε πολύ νεαρή ηλικία (άλλοι λένε τα έξι του, άλλοι στα επτά του, άλλοι στα οκτώ, άλλοι στα δώδεκα ή στα δεκατρία) τυφλώθηκε όταν τον κλώτσησε στο κεφάλι ένα μουλάρι. Παρ΄ όλα αυτά, η τραγωδία αυτή δεν ήταν αρκετή για να τον εμποδίσει να γίνει ένας εξαιρετικός μουσικός.
Στην ηλικία των δεκαπέντε συνάντησε τον Βικτόρ Φελισιάνο, έναν ξυλουργό που έφτιαχνε και μουσικά όργανα, ο οποίος έμαθε στον Αρσένιο να παίζει κιθάρα, μπάσο, τύμπανα και μαράκας. Ο Φελισιάνο επίσης έμαθε τον Αρσένιο πώς να παίζει “τρες”, μέχρι που αρρώστησε και δεν μπορούσε πλέον να τον διδάσκει. Ωστόσο, το “τρες” ήταν αυτό που ταυτίστηκε με τον Αρσένιο. Ακούγοντας τρεσέρος όπως τους: Νένε Μαλφούγας, Ελισέο Σιλβέρα και Ισαάκ Οβιέδο, ο Αρσένιο σιγά-σιγά δημιούργησε το δικό του, προσωπικό και μοναδικό ύφος. Ήταν τόσο αριστοτεχνικός που έμεινε γνωστός με το παρατσούκλι «Ο θαυμάσιος τυφλός» («Ελ Σιέγο Μαραβιγιόσο»).
Κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ΄30, ο Αρσένιο δημιούργησε το πρώτο του γκρουπ, το «Σεξτέτο Μπόστον», το οποίο έπαιζε σχεδόν αποκλειστικά δικές του συνθέσεις.
Το 1937 εισήλθε στο γκρουπ ο Χοσέ Ιντέριανς με αποτέλεσμα και φυσικό επακόλουθο να διαλυθεί το «Σεξτέτο Μπόστον» για να γίνει «Σεπτέτο Μπεγιαμάρ». Πολύ σύντομα όμως, προσωπικές διαφορές τον ανάγκασαν να αποχωρήσει από το Σεπτέτο. Ωστόσο, από την άλλη μεριά, αυτό το έτος ήταν πολύ σημαντικό για τον Αρσένιο, γιατί είδε να ηχογραφούνται για πρώτη φορά οι συνθέσεις του. Ένας φίλος του Αρσένιο, ο Μιγελίτο Βαλδές, τραγούδησε το «Μπρούκα Μανίγουα», το «Βεν Ακά Τόμας» και το «Φουνφουνιάντο» με τη συνοδεία της «Ορχήστρας Κασίνο ντε λα Πλάγια». Ο Μιγελίτο ηχογράφησε και άλλες μουσικές δημιουργίες του Αρσένιο με την Ορχήστρα του Κασίνο ντε λα Πλάγια, μέχρι την αναχώρησή του για τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1940. Ο Αρσένιο μάλιστα, παίζει “τρες” σε μια από αυτές τις ηχογραφήσεις («Σε βα ελ Καραμελέρο»).
Πηγή (στην αγγλική γλώσσα): http://www.milonga.co.uk/
Μετάφραση-Απόδοση: Μαρίνα Ακλήρου
Αρσένιο Ροντρίγες
Απόσπασμα από το άρθρο «Η ιστορία της μουσικής στην Κούβα (μέρος 1ο : από την Αποικία ως το Son» του δικτυακού τόπου www.latinmusic.gr του Βασίλειου Σταματίου.
Λέγεται συχνά, και είναι ακριβές, πως το Son είναι η βάση εκτόξευσης της πολύ μεταγενέστερης Salsa και πως ο ρυθμός του 90% των salsa τραγουδιών είναι στην πραγματικότητα το παλιό, καλό Son. Ωστόσο, το Son που έτεκε την Salsa δεν είναι ακριβώς το Son των σεπτέτων και του καιρού που μία βασική μελωδία, ένα πιασάρικο “εστριμπίγιο” (τρόπον τινά, ρεφρέν), ένας καλός τραγουδιστής κι ένας μαγκιόρος μπονγκοσέρο αρκούσαν γιά την τέρψη του κοινού και το εφήμερο σουξέ στο ράδιο. Κακά τα ψέματα, το Son εκείνης της εποχής ήταν ακόμα μινιμαλιστικό, συνθετικά βασικό και ενορχηστρωτικά στοιχειώδες κι έμεινε έτσι σχεδόν ως το 1940, οπόταν στη μουσική σκηνή της Κούβας μπήκε κι έφερε σεισμό ένας τυφλός μαύρος με το όνομα Αρσένιο Ροντρίγες. Για πολλούς (μεταξύ των οποίων κι ο γράφων) ίσως η πιό σημαντική μουσική φιγούρα του 20ου αιώνα στην Κούβα, λογαριάζοντας τον απίστευτο αντίκτυπο των πειραματισμών του από τότε ως σήμερα, ο Αρσένιο υπήρξε ο μοιραίος άνθρωπος που μέσα από το καπέλο του Son έβγαλε λαγούς και περιστέρια : άλλαξε την ορχήστρα, πρόσθεσε καινούρια όργανα, εφηύρε νέα μέρη και καινοφανείς τεχνοτροπίες, ξαναμοίρασε τους ρόλους κι ύστερα κάθισε και έγραψε μιά μακριά σειρά από τραγούδια που οι συνθετικές και ενορχηστρωτικές ιδέες, η δομή και η ερμηνεία τους, απασχολούν ακόμα και σήμερα μουσικούς, μουσικολόγους και φιλόμουσους. Χωρίς πολλά λόγια, η μουσική του Arsenio δεν έμοιαζε με τίποτα απ΄ ό,τι ακουγόταν στην εποχή του κι υπάρχουν τραγούδια του ηχογραφημένα κάπου μεταξύ 1947-50 που ακούγονται πιό προχωρημένα από τα περισσότερα σύγχρονα salsa τραγούδια.
Τί έκανε; Κατ΄ αρχήν ταιριάζοντας τις τρομπέτες σε ντουέτο (και αργότερα τρίο) έκανε στην πάντα τη μοναχική, σολιστική τρομπέτα του προγενέστερου Son και δημιούργησε μιά συμπαγή ομάδα πνευστών, που εκτελούσαν κοφτά, άκρως ρυθμικά και ηχητικώς επιθετικά μουσικά θέματα (riffs), μέσα και πάνω από τα οποία η πρώτη τρομπέτα, ανεβαίνοντας στις ψηλότερες νότες, περιστασιακά σολάριζε κόντρα στις άλλες. Δεύτερον, δημιούργησε το αχτύπητο δίδυμο conga-bongó, που έφερε στο Son μιά πιό επεξεργασμένη και σαφέστατα πιό αφρικάνικη πολυρυθμία. Τρίτον, καινοτόμησε βάζοντας το πιάνο δίπλα στο tres (που έπαιζε μαεστρικά ο ίδιος) και προστάζοντας το να μιμηθεί τους ρυθμικούς τονισμούς του εγχόρδου, κατ΄ ουσίαν δημιούργησε εκ του μη όντως όλη την πιανιστική τεχνοτροπία που χαρακτηρίζει σήμερα το latin/salsa πιάνο. Τέταρτον, επέλεξε συνειδητά ως κύριο όχημα έκφρασης των συνθέσεων του το son montuno, το ελάχιστα διαδεδομένο ως τότε υποείδος του Son με αργό προς μεσαίο τέμπο και μεγάλα περιθώρια σολιστικού αυτοσχεδιασμού γιά τους μουσικούς, κάτι που στην εποχή του ήταν ακόμα εξαιρετικά περιορισμένο. Πέμπτον, χάρισε στον κόσμο της latin μουσικής την ιδέα της μικρής χορευτικής ορχήστρας (σε αντιδιαστολή με τις jazz bands των 12-15 μουσικών), που αποκλήθηκε conjunto και, με κρουστά, μπάσο, tres, πιάνο και 3 τρομπέτες, ασφαλώς αποτέλεσε τον προάγγελο της κλασικής salsa μπάντας των δεκαετιών του 60 και του 70. Εκτο και τελευταίο, έγραψε εξαιρετική χορευτική μουσική γεμάτη από πρωτότυπες ιδέες, ανορθόδοξες αλλαγές, περίεργες αρμονίες, πρωτοφανή δομή, τεράστιο ρυθμικό και μελωδικό πλούτο, αλλά και ενορχηστρωτικά τρικ που θυμίζουν σπαζοκεφαλιά, ενώ μιά κορυφαία συνεισφορά του στο κουβανέζικο μουσικό ηχόχρωμα από εκεί κι εντεύθεν είναι πως η μουσική που έγραψε ήταν, καθαρά και ξάστερα, βαθιά μαύρη μουσική, γεμάτη ατόφιους αφρικανισμούς και μιά ρυθμική αίσθηση που γνώμη μου είναι πώς δεν έχει επαναληφθεί ως σήμερα. Η βραχύβια (1940-1955), αλλά σημαντική επιτυχία του Αρσένιο Ροντρίγες μπορεί να ειπωθεί πως «επαναφρικανοποίησε» δραματικά τη μουσική της Κούβας, που από τα τέλη του 30 και το καλλιτεχνικό κίνημα του “Αφροκουμπανίσμο” (στο οποίο, ωστόσο, μετείχαν κυρίως λευκοί) άρχισε να αντιλαμβάνεται πως η αφρικάνικη κουλτούρα όχι μόνο συνιστούσε ένα σπουδαίο κομμάτι της κουβανέζικης ταυτότητας, μα και το πιό δυναμικό στοιχείο της στο μουσικό (τουλάχιστον) πεδίο γιά το επερχόμενο μέλλον.
Πηγή: http://www.latinmusic.gr/
Ακολουθούν σύνδεσμοι στο youtube με διάφορα μουσικά βίντεος του συνθέτη:
Bruca Manigua – Arsenio Rodriguez
http://www.youtube.com/watch?v=uhoZnkjnPSE
Arsenio Rodriguez Y Su Conjunto – Oye Mi Cantar
http://www.youtube.com/watch?v=E_c_ZVPVBwQ&feature=related
Arsenio Rodríguez “Hay Fuego en el 23”
http://www.youtube.com/watch?v=431q7-uyNSI&feature=related
Bruca Manigua – Arsenio Rodriguez
http://www.youtube.com/watch?v=uhoZnkjnPSE&feature=related
Arsenio Rodríguez “No Quiero”
http://www.youtube.com/watch?v=k8dnoM_UmUg&feature=related
Arsenio Rodriguez Y Su Gran Combo – Lo Que le Pasó A Luisita (Guaguancó)
http://www.youtube.com/watch?v=H9-AfNN5Jvg&feature=related
Arsenio Rodriguez Y Su Conjunto – Mulence
http://www.youtube.com/watch?v=15zP1SVFZjc&feature=related
Arsenio Rodriguez Y Su Conjunto – Meta Y Guaguanco
http://www.youtube.com/watch?v=7Fo6UjtY6HU&feature=related
