“Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ” – Διπλωματική Εργασία της Καγκελίδου Βαρβάρα – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ (Τ.Π.Ε) ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ – Μέρος 9ο
2.3 Σύντομη επισκόπηση της Τεχνητής Νοημοσύνης
Μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) είναι μια συνεχώς αναδυόμενη τεχνολογία, η οποία έχει αποκτήσει με το πέρασμα των χρόνων τεράστια δύναμη και επηρεάζει τον κόσμο σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας. Ο ρόλος της ΤΝ συνεχίζει να διευρύνεται καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, και αυτό ανοίγει νέες προοπτικές για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την εξέλιξη των κλάδων που εξυπηρετεί, καθώς η συνδρομή της συνεισφέρει στη συστηματοποίηση αλλά και αυτοματοποίηση σειράς γεγονότων και ενεργειών. Η εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας γίνεται με αλματώδη βήματα και προβλέπεται να προκαλέσει μεγάλη επανάσταση στο χώρο της τεχνολογίας μελλοντικά.
Πιο συγκεκριμένα, οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας μας. Οι τεχνολογίες αυτές είναι πολύ πιο ισχυρές και πολύ πιο προσιτές οικονομικά, γι’ αυτό και αξιοποιούνται σε διάφορα επαγγέλματα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει στήριξη σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού που έχουν ανάγκη, συμβάλλοντας έτσι στην βελτιστοποίηση της ποιότητας της ζωής τους (Mlynar, 2018). Παρέχει “έξυπνα” βοηθήματα όχι μόνο σε συγκεκριμένα άτομα αλλά και μονάδες όπως σχολεία, νοσοκομεία, επιχειρήσεις κτλ. Επιπλέον, δημιουργεί προσαρμοσμένες τεχνολογικές λύσεις που εξυπηρετούν τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες. Για παράδειγμα, ειδικές εφαρμογές και συσκευές μπορούν να βοηθήσουν τυφλά άτομα να περιηγηθούν στο διαδίκτυο ή να επικοινωνήσουν με άλλους. Υπάρχουν ακόμα διάφορα εργαλεία που επιτρέπουν την πρόσβαση σε άτομα με αναπηρίες στον ψηφιακό κόσμο είτε μέσω της χρήσης ειδικών πληκτρολογίων είτε με τη χρήση φωνητικών βοηθών κτλ. Παρέχονται εκπαιδευτικά εργαλεία που είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες, βοηθώντας τα να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και γνώσεις που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στον επαγγελματικό τους βίο. Σε γενικές γραμμές η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ικανή να παρέχει συναισθηματική υποστήριξη, δεξιότητες επικοινωνίας, κοινωνική υποστήριξη, υποστήριξη για αναγνώριση και αξιολόγηση κτλ. (Mary et al, 2023).
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δέχεται καθημερινά αφθονία πληροφοριών και έρχεται αντιμέτωπος με την λήψη σοβαρών αποφάσεων, πολλές φορές καθοριστικών για την καθημερινότητα του. Αυτό σημαίνει ότι και οι προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος είναι πολλές, όμως με τη χρήση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης τα περιθώρια λάθους και αποτυχίας μειώνονται σε μεγάλο βαθμό. Τα μέσα αυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, προσφέρουν υποστήριξη, ασφάλεια, αποδοτικότητα και ποιότητα στις καθημερινές διεργασίες. Μέσω των μηχανών τεχνητής νοημοσύνης παρέχεται βοήθεια όχι μόνο σε άτομα με αναπηρίες αλλά και σε άλλες κατηγορίες ανθρώπων όπως οι ηλικιωμένοι κτλ. Η στήριξη των μηχανών και των εργαλείων είναι τεράστια καθώς αυξάνεται η αυτονομία τους και κατ’ επέκταση η ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Η συνεργασία αυτή μεταξύ ανθρώπων και μηχανών έχει προσφέρει πολλά θετικά αποτελέσματα (Giralt, 1997).
Συστήματα ρομποτικής μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με περιορισμένη κινητικότητα να εκτελούν καθημερινές εργασίες, όπως το άνοιγμα πορτών, την πλοήγηση σε εσωτερικούς χώρους ή την ανάκτηση αντικειμένων. Επιπρόσθετα υπάρχουν αναπηρικά αμαξίδια, μπαστούνια και άλλα εργαλεία με προσαρμοσμένους αισθητήρες που προειδοποιούν τον χρήστη για την αποφυγή εμποδίων. Σχετικά με τον τομέα της περίθαλψης η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη εξατομικευμένων ιατρικών λύσεων για άτομα με αναπηρίες, βοηθώντας στην πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία προβλημάτων υγείας. Ο τομέας της ιατρικής εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς όπου υπάρχουν συστήματα που αναγνωρίζουν την κίνησης των ματιών, την κίνηση του κεφαλιού ή ακόμα και τη χρήση βιοσημάτων για τη γλώσσα (Γιαννακόπουλος, 2020). Συμπληρωματικά διατίθενται εργαλεία υποστήριξης της κινητικής ικανότητας, με σκοπό την διεκπεραίωση των καθημερινών λειτουργιών, όπως είναι τα ρομποτικά εξωσκελετικά βοηθήματα.
Όσον αφορά τον τομέα της εκπαίδευσης, έχουν δημιουργηθεί διαφόρων ειδών υποστηρικτικές τεχνολογίες και ρομπότ που ενισχύουν την μαθησιακή διαδικασία και κατ’ επέκταση την εμπειρία του μαθητή, βοηθώντας τον να μάθει ευκολότερα. Διευκολύνεται η εκτέλεση εργασιών μέσω της χρήσης διαδικτυακών εφαρμογών που αξιοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη (Timms, 2016). Οι τεχνολογίες αυτές βοηθούν στην ανίχνευση των δυσκολιών και των αναγκών του κάθε ατόμου και προσφέρουν προσαρμοσμένα μαθησιακά υλικά. Σύμφωνα με τους Mikropoulos & Natsis, (2011) η Τεχνητή Νοημοσύνη συμβάλλει στην μαθησιακή διαδικασία με την προσαρμογή και την εξατομίκευση της διδακτέας ύλης, όχι μόνο με βάση τις ανάγκες του καθενός ξεχωριστά αλλά και με βάση τις ικανότητες τους.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) κατηγοριοποιείται συνήθως σε τρία επίπεδα, τα οποία αντιστοιχούν σε διαφορετικές δυνατότητες και λειτουργίες. Για τα τρία αυτά επίπεδα προτείνονται οι εξής όροι: 1) Στενή Τεχνητή Νοημοσύνη 2) Γενικευμένη Τεχνητή Νοημοσύνη 3) Τεχνητή Υπερ-Νοημοσύνη. Στο πρώτο επίπεδο αναφέρονται τα συστήματα που είναι σχεδιασμένα για ένα συγκεκριμένο έργο ή για ένα περιορισμένο πεδίο, χωρίς τη δυνατότητα γενικής εφαρμογής. Ένα παράδειγμα είναι οι φωνητικοί βοηθοί όπως η Siri ή η Alexa, που είναι σχεδιασμένοι για συγκεκριμένες ερωτήσεις ή εργασίες. Στο δεύτερο επίπεδο περιλαμβάνονται τα συστήματα που έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν καθολικά διάφορες εργασίες που απαιτούν ανθρώπινη νοημοσύνη. Αυτά τα συστήματα έχουν τη δυνατότητα να εκτελούν διάφορες εργασίες, όπως η αντίληψη, η μάθηση, η αναγνώριση προτύπων και η λήψη αποφάσεων, παρόμοιες με τον τρόπο που το κάνει ο άνθρωπος. Επίσης υπάρχει και η δυνατότητα επικοινωνίας με τον άνθρωπο. Στο τελευταίο επίπεδο υπάρχουν τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που υπερβαίνουν την ανθρώπινη νοημοσύνη σε κάθε πτυχή. Αυτά τα συστήματα έχουν την ικανότητα να επιτελούν εργασίες με πραγματικά δημιουργικό και ευφυές τρόπο, ξεπερνώντας τις δυνατότητες του ανθρώπου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιτυγχάνονται οι στόχοι σε ένα αρκετά ικανοποιητικό βαθμό (Max Tegmark, 2018). Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν εφαρμογές που αποτελούν Υπεργενική Νοημοσύνη και χρησιμοποιούνται καθημερινά σε πολλούς τομείς όπως η εκπαίδευση, η έρευνα κτλ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εφαρμογή του Chat GPT. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, η Τεχνητή Νοημοσύνη συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στην καινοτομία και στην ανάπτυξη λύσεων για προβλήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Ενώ επιφέρει αλλαγές στην καθημερινότητά μας, είναι σημαντικό να εξετάζουμε προσεκτικά τον τρόπο που χρησιμοποιούμε και προάγουμε αυτή την εξελισσόμενη τεχνολογία.
